kāratak: 2486 : 13 :
vagaranun pāriṇāmikabhāve sadā pariṇaman chhe....to tenā karatān moṭo–mahimāvant evo je
chaitanyabhagavān ātmā, tene paṇ karmanā udayādinī apekṣhā vagaranī pariṇati (vartamān vartavāpaṇun)
pāriṇāmikabhāve varte chhe....ā nirapekṣha svabhāvapariṇatinun nām chhe–‘kāraṇashuddhaparyāy’ .
gnānāvaraṇādi karmonā nāshathī je kevaḷagnānādi paryāy pragaṭī te paṇ svabhāvaparyāy chhe ane
tene īndriyo vagerenī apekṣhā nathī te apekṣhāe tene nirapekṣha kahevāy, parantu karmanā kṣhay sāthe tene
nimitta–naimittik–sambandh chhe eṭalī apekṣhā tenāmān āve chhe; tyāre ā kāraṇashuddhaparyāyamān to karma
sāthenā nimitta–naimittik–sambandhanī paṇ apekṣhā nathī, te to dravya sāthe trikāḷ nirapekṣhapaṇe varte chhe!
e dhyānamān rākhavun ke vartamān paryāyamān agnān–gnān, rāg–vītarāgatā, sansār–mokṣha ītyādi
kārya jīvone varte chhe te kāryanā svīkārapūrvakanī ā vāt chhe. jo te kārya paryāyane na svīkāre, ashuddha
kāryane ṭāḷīne shuddha kārya karavānun chhe–tene na svīkāre to,–‘kārya vagar kāraṇ konun?’–eṭale paryāyamān
shuddha–ashuddha kāryanā svīkārapūrvak ja, shuddha kāryanā kāraṇarūp ā ‘kāraṇashuddhaparyāy’no vāstavik
svīkār thāy chhe. ‘ā mārī shuddhatānun kāraṇ”–em te ja kahī shake chhe jeṇe te kāraṇanā āshraye shuddha
kārya pragaṭ karyun hoy. ā rīte kārya–kāraṇanī sandhipūrvakanī ā vāt chhe. (ā khās bābatanun
spaṣhṭīkaraṇ ā lekhamāḷāmān pūrve anek vār āvī gayun chhe.)
ā kāraṇashuddhaparyāy vartamānarūp chhe. jo te vartamānarūp na hoy to vartamānakārya paṇ shuddha na
thaī shake. shuddhakārya jem vartamānamān thāy chhe tem tenun shuddhakāraṇ paṇ vartamān varte chhe. ā rīte
kāraṇashuddhaparyāy potānā svābhāvik–chatuṣhṭay vaibhavasahit vartamān varte chhe,–paṇ te utpād–vyayarūp
nathī, utpādarūpe teno anubhav nathī. jo teno utpādarūp anubhav hoy to to te kārya thaī jāy ane
traṇe kāḷe anantachatuṣhṭayano pragaṭ anubhav hoy.–parantu em to chhe nahīn. anantachatuṣhṭayano pragaṭ
anubhav to tyāre ja thāy chhe ke jyāre kāraṇano āshray karīne shuddhakārya pragaṭ kare. jo ā ekarūp
dhārāvāhī kāraṇashuddhaparyāy ātmā sāthe trikāḷ na hoy to svabhāvanun trikāḷ sāmarthya ane evun ja
tenun paripūrṇa vartamān–te bannenā abhedarūp akhaṇḍ pāriṇāmikabhāv sābit kaī rīte thāy? vartamān
pūrṇasāmarthyanī siddhi vagar trikāḷ pūrṇa sāmarthyanī siddhi kyāthī thāy? vartamān pūrṇa sāmarthyarūpe
vartatī je kāraṇashuddhaparyāy tenā āshraye mokṣhakārya pragaṭe chhe. vartamān pūrṇa kārya pragaṭ karavā māṭe jo
pūro āshray vartamān na hoy to to kāryane māṭe bhūt–bhaviṣhyamān doḍavun paḍe! parantu vartamān kāryane
māṭe jem parano āshray nathī tem vartamānakāryane bhūt–bhaviṣhyano paṇ āshray nathī, vartamān kāryano
āshray paṇ vartamānarūp ja chhe–jo banne vartamānarūp na hoy to to kāraṇ–kāryanī ektā kyāthī thāy?
eṭale, ātmā pote kāraṇashuddhaparyāyapaṇe vartamān vartato thako potānā shuddhakāryano āshray chhe.
kāraṇashuddhaparyāyano vaibhav kevo chhe? ke traṇe kāḷe jemān sahajagnānanā bhaṇḍār bharyā chhe, traṇe kāḷe
jemān sahaj darshananā bhaṇḍār bharyān chhe, traṇe kāḷe jemān sahajachāritranā bhaṇḍār bharyā chhe ane traṇe kāḷe
jemān sahajavītarāgasukhanā bhaṇḍār bharyā chhe ahā! āvā sahaj–chatuṣhṭayanā bhaṇḍārathī paripūrṇa evī
pūjit pañchamabhāvapariṇati (kāraṇashuddhaparyāy) ātmāmān varte chhe. he jīv! tārā ā bhaṇḍāramānthī tun
kevaḷagnānādi anantachatuṣhṭay pragaṭ kar.....anantakāḷ sudhī tun temānthī kevaḷagnānādi anantachatuṣhṭay
kāḍhayān kar to paṇ kadī khūṭe nahi evo akhūṭ e bhaṇḍār chhe. āvo bhaṇḍār tārī pāse chhe to pachhī tāre
parāshrayanī bhīkh shā māṭe māṅgavī joīe?–shā māṭe bāhya kāraṇone shodhavā joīe?–antarmukh thā ne
tārā chaitanyabhaṇḍārane dekh! aho! munivaroe vastunā vaibhavane prasiddha karyo chhe.
ahīn svabhāvachatuṣhṭayamān je ‘sahaj param vītarāg sukh’ kahyun temān ‘vītarāg’ kahetān em na
samajavun ke