poSh: 2486 : 13 :
thAy chhe ne vItarAgI Anandano anubhav thAy chhe,–em pUrva gAthAmAn kahyun. e ja vAtane draDh karatAn have
kahe chhe ke AtmAnA vibhramathI utpanna thayelun dukh AtmAnI bhAvanAthI ja nAsh thAy chhe–jeo
AtmagnAnano udyam nathI karatA teo ghor tap kare topaN nirvAN pAmatA nathI.–
आत्मविभ्रमजं दुखमात्मज्ञानात्प्रशाम्यति।
नायतास्तत्र निर्वान्ति कृत्वाति परमं तपः।।४१।।
AtmA gnAnAnandasvarUp chhe, tene bhUlIne dehAdikamAn AtmabuddhirUp je vibhram chhe te ja dukhanun
mUL chhe. te AtmA–vibhramathI thayelun dukh AtmagnAnavaDe ja dUr thAy chhe. ‘dehAdikathI bhinna
gnAnadarshanasvarUp ja hun chhun, bIjun kAI mArun nathI.’ evA AtmagnAn vagar dukh maTavAno bIjo koI
upAy nathI. AvA AtmagnAn vagar ghor tap kare topaN jIv nirvANapadane pAmato nathI.
jeo AtmagnAnano to prayatna karatA nathI ne vratatapano ja udyam kare chhe teo mAtra kalesh ja
pAme chhe, nirvANane pAmatA nathI. tene je vrat–tap chhe te AtmAnI bhAvanAthI nathI paN rAganI ane
viShayonI ja bhAvanAthI chhe. bhale sIdhI rIte viShayonI IchchhArUp pApabhAvanA to na hoy, parantu
antaramAn viShayAtIt chaitanyanun vedan nathI karato te rAganA ja vedanamAn aTakyo chhe, eTale tenA
abhiprAyamAn rAganI ne rAganA phaLarUp IndriyaviShayonI bhAvanA paDI ja chhe. AtmAnA atIndriy
AnandanA svAd vagar viShayonI bhAvanA kharekhar tUTe ja nahi.
jeo AtmagnAnano prayatna kare chhe teo ja dukhathI chhUTe chhe. jeo AtmagnAnano prayatna nathI
karatA teo dukhathI chhUTatA nathI.
juo, A pUjyapAdasvAmIe tattvArthasUtra upar ‘sarvArthasiddhi’–nAmanI mahAn TIkA rachI chhe;
teo kahe chhe ke AtmAno vibhram te ja dukhanun kAraN chhe; karmanA kAraNe dukh chhe em na kahyun, paN
AtmagnAnano prayatna pote nathI karato tethI ja dukh chhe. ‘karma bichAre kaun bhUl merI adhikAI’
potAnI bhUlathI ja AtmA dukhI thAy chhe, karma bichArun shun kare? pote ja AtmagnAnano yatna nathI karato
tethI dukh chhe, chhatAn agnAnI karmano vAnk kADhe chhe ke karma dukh Ape chhe,–potAno vAnk bIjA upar DhoLe
chhe–te anIti chhe, te jainanItine jANato nathI. jo jinadharmane jANe to AvI anIti sambhave nahIn.
mokShamArgaprakAshakamAn kahe chhe ke: “tattvanirNay karavAmAn upayog lagAvato nathI e jIvano ja doSh chhe......
tattvanirNay karavAmAn kAI karmano to doSh chhe nahi paN tAro ja doSh chhe.....tun pote to mahant rahevA
Ichchhe chhe ane potAno doSh karmAdikamAn lagAve chhe. paN jinaAgnA mAne to AvI anIti sambhave
nahi”.....eTale ke potAno doSh je karma upar DhoLe chhe te jIv jinAgnAthI bahAr chhe.
AtmasvarUpanA gnAn vagar temAn ekAgratArUp tap hoy ja nahi. AtmagnAn vagar haThathI vrat–tap
karavA mAnge temAn ekalun kaShTa chhe, bhale shubharAgathI kare to paN temAn kevaL kaShTa chhe, AtmAnI shAnti temAn
jarA paN nathI. dukhanun kAraN to Atma–vibhram chhe, te bhramaNA TALyA vagar dukh TaLe ja nahi. Anandanun
vedan te ja dukhanA abhAvanI rIt chhe. je tapamAn AtmAnA Anandanun vedan nathI temAn kaShTa ja chhe.
AtmagnAn vagar rAgAdik kharekhar ghaTe ja nahi. pahelAn AtmagnAn kare pachhI temAn lInatAvaDe
rAgAdik ghaTatAn vrat–tap ne munidashA thAy chhe. pt.. ToDaramallajI paN kahe chhe ke: jinamatamAn to evI
paripATI chhe ke pahelAn samyaktva hoy pachhI vrat hoy. have samyaktva to sva–paranun shraddhAn thatAn thAy chhe
tathA te shraddhAn dravyAnuyogano abhyAs karatAn thAy chhe, mATe pahelAn dravyAnuyog–anusAr shraddhAn karI
samyagdraShTi thAy ane pachhI charaNAnuyog anusAr vratAdik dhAraN karI vratI thAy.
jIvane potAnun vAstavik svarUp jyAnsudhI lakShamAn na Ave tyAnsudhI parabhAvomAnthI Atmabuddhi
chhUTe nahi; eTale rAgAdi parabhAvanA vedanamAn aTakIne ‘ATalo ja hun’ , athavA dehAdinI kriyA te ja
hun,–evI AtmabhramaNAthI parabhAvomAn ja lIn thaIne jIv mahAdukh vedI rahyo chhe, A AtmabhramaNA ja
mahAdukhanun mULiyun chhe e vAt jyAnsudhI khyAlamAn na Ave tyAnsudhI AtmagnAnano sAcho puruShArtha jAge
nahIn. ane AtmagnAn vagar sAchI shAnti thAy nahi.