: 8 : ātmadharma : 210
4p. dravyamān guṇabhed tathā paryāyabhed chhe temān sandeh nathī ane e draṣhṭithī te bhūtārtha e paṇ sāchun chhe;
parantu trikāḷī dhruvasvabhāvī gnāyak bhāvamān te antarlīn thaīne paṇ gauṇ rahe chhe, tethī ā apekṣhāe temān
ānī nāsti ja jāṇavī joīe. koī koī ṭhekāṇe ā bhedavyavahārane asatyārtha ane mithyā paṇ kahevāmān
āvyo chhe to em kahevāmān paṇ e ja kāraṇ chhe.
46. vāt (–hakīkat) e chhe ke je sādhak chhe tene ā bhed jāṇavā yogya hovā chhatān paṇ āshray
karavā yogya trikāḷamān nathī, māṭe tenā uparathī draṣhṭi haṭhāvīne gnāyakanā ek mātra trikāḷī dhruvasvabhāv upar
draṣhṭi karavā māṭe ā kahevāmān āvyun chhe ke jeṭalo paṇ bhed–vyavahār ane sanyog sambandha chhe te saghaḷoy
abhūtārtha chhe, asatyārtha chhe, ane mithyā chhe; ā rīte jīvadravya sāmānya–visheṣhātmak hovā chhatān paṇ
mokṣhamārgamān gnāyakabhāvanā trikāḷī dhruvabhāvane shā māṭe bhūtārtha batāvīne āshray karavā yogya kahyo ane
bhedavyavahārane kem abhūtārtha batāvīne tyāgavā yogya batāvyo teno vichār karyo.
47. ā to bhūtārtha ane abhūtārthanī mīmānsā thaī. ā draṣhṭithī jyāre e nayono vichār karavāmān
āve chhe to mokṣhamārgamān āshray karavā yogya je bhūtārtha chhe te ek prakārano hovāthī tene viṣhay karavāvāḷo
nishchayanay to ek ja prakārano bane chhe. ā paramabhāvagrāhī nishchayanay chhe. enun lakṣhaṇ batāvatā thakā
nayachakramān gā. 199 mān kahyun paṇ chhe:–
“je ashuddha, shuddha ane upachār rahit mātra dravyasvabhāvane grahaṇ kare chhe, siddhine īchchhanār puruṣhadvārā
te param bhāv grāhak dravyārthikanay jāṇavā yogya chhe”
ā gāthāmān āvel ‘सिद्धि कामेण’ pad dhyān devā yogya chhe. te dvārā em sūchit karavāmān āvyun
chhe ke je puruṣh (ātmā) muktino abhilāṣhī chhe teṇe ek mātra ā nayano viṣhay ja āshray karavā yogya
chhe. parantu ā nayanā viṣhayano āshray karavo tyāre ja bane ke jyāre ā jīvanī draṣhṭi na to jīvanī shuddha
avasthā upar rahe, na ashuddha avasthā upar rahe ane na upacharit kathanane ja te potānun ālamban banāve;
e māṭe upar kahel gāthāmān dravyārthikanay (nishchayanay) nā viṣhayano nirdesh (–kathan; upadesh) karatā thakā
tene (e nayanā viṣhayane) ashuddha, shuddha ane upachārathī rahit kahyo chhe.
48. nishchay shabda ‘nir’ upasargapūrvak ‘chi’ dhātuthī banyo chhe. teno artha je nay sarva prakāranā chay
arthāt guṇo ane paryāyonā samudāy, sanyogasambandha, nimitta–naimittik sambandha ane upādān–
upādeyasambandhane prakāshit karavāvāḷā vyavahārathī atikrānta thaīne mātra abhedarūp trikāḷī dhruvabhāv vā
paramapāriṇāmikabhāvano svīkār kare chhe te nishchayanay chhe.1 tenun koī udāharaṇ dvārā kathan karavun to banī
shakatun nathī. kemake vidhi sūchak (asti batāvanār) je shabda dvārā tenun kathan karasho tenāthī koī avasthā ke
guṇ vishiṣhṭa vastuno ja bodh thashe. paṇ mokṣhamārgamān āshray karavā yogya je nishchayano viṣhay chhe te evo
nathī māṭe tenun je kāī lakṣhaṇ karavāmān āvashe te vyavahāranayanun niṣhedh sūchak ja hashe. ā badho vichār
karīne pañchādhyāyīkāre ānun ā prakāre lakṣhaṇ bāndhyun chhe:–
a. 1 gā. pa98–pa99 no artha
“vyavahār pratiṣhedhya chhe arthāt niṣhedh karavā yogya chhe ane nishchay teno niṣhedh karavāvāḷo chhe, māṭe
vyavahāranā pratiṣhedharūp je koī paṇ padārtha chhe te ja nishchayanayanun vāchya chhe. jem dravya sadrūp chhe athavā jīv
gnānavān chhe evo viṣhay karavāvāḷo vyavahāranay chhe ane tenā niṣhedh sūchak ‘na’ eṭalo mātra–nishchayanay
chhe ke je sarva nayomān mukhya chhe.”
49. samayasār gā. 14mān shuddhanayanun lakṣhaṇ karatā thakā je em kahyun chhe ke “je ātmāne bandh ane paranā
sparsha rahit, anyatvarahit, chalāchal rahit, visheṣh rahit ane anya sanyog rahit evā pāñch bhāvarūp
1–ā vyutpatti nishchay shabda uparathī karavāmān āvī chhe. pt.0 shrī banshīdharajī nyāyālaṅkār ā vyutpattino svīkār kare chhe.