bhAdaravo : 2487 : 19 :
jaaina tattva maImaAnsaA
viShay – pravesh
kari praNAm jinadevako, mokShamArgaanurUp;
vividh artha garbhit mahA kahIe tattvasvarUp,
hai nimitta upachAravidhi, nishchay hai paramArtha;
tajI vyavahAr, nishchay gahi sAdho sadA nijArtha.
1. A lokamAn evun ek paN prANI nathI je dukhanivRutti ane sukhaprAptino Ichchhak na hoy. ej
kAraN chhe ke dharmatIrthanA pravartak tIrthankar anAdikALathI sukhaprAptinA pradhAn sAdhanabhUt mokShamArgano upadesh
detA AvyA chhe mokShamArga kaho, sukhaprAptino mArga kaho ke dukhathI nivRutti thavAno mArga kaho e badhAno ek
ja artha chhe. je mArganun anusaraN karIne A jIv chAr gatinA dukhathI nivRutta thAy chhe te mokShamArga chhe, e
ukta kathan karavAnun tAtparya chhe. mokShamArga e antaragarbha niShedhavAchak vachan chhe. parantu jyAre koI dharmano
niShedh karavAmAn Ave chhe tyAre tenI pratipakShabhUt vidhi potAnI meLe siddha thaI jAy chhe. mATe je
dukhanivRuttino mArga chhe te ja sukhaprAptino paN mArga chhe em ahIn samajavun joIe.
2. A prasangathI ahIn e vichAr karavAno chhe ke tIrthankarono je upadesh chAre anuyogo sankalit chhe
tene vachanavyavahAranI draShTithI keTalA bhAgamAn vahenchI shakAy chhe? vividh pramANonA prakAshamAn vichAr karatAn
jaNAy chhe ke tene ApaNe mukhyatve be bhAgamAn vahenchI shakIe chhIe–upacharit kathan ane anupacharit kathan.
je kathanano pratipAdya artha to asatyArtha chhe (je kahevAmAn Avyun tevo padArtha nathI) parantu tenAthI
paramArthabhUt arthanun gnAn thaI jAy chhe tene upacharit kathan kahe chhe, ane je kathanathI je padArtha jevo chhe tenun
tej rUpe gnAn thAy chhe tene anupacharit kathan kahe chhe. A viShayane spaShTa karatAn potAnI subodh bhAShAmAn
panDit pravar ToDaramalajI mokShamArga prakAshakamAn lakhe chhe–
तहां जिन आगम विषैं निश्चय व्यवहाररूप वर्णन है। तिन विषै यथार्थका नाम निश्चय है,
उपचारका नाम व्यवहार है।
[अधिकार ७ पृ. 287] gujarAtIpRu. 200
व्यवहार अभूतार्थ है। सत्य स्वरूपके न निरूपै है। किसी अपेक्षा उपचार करि अन्यथा निरूपै
है। बहुरि शुद्धनय जो निश्चय है सो भूतार्थ है जैसा वस्तुका स्वरूप है तैसा निरूपै है। [अधिकार ७
पृ. ३६९] guj. pRu. 2pa4 एक ही द्रव्यके भावकौ तिस स्वरूप ही निरूपण करना सो निश्चय नय है
उपचार करि तिस द्रव्यके भावकौं अन्य द्रव्यके भावस्वरूप निरूपण करना सो व्यवहार है [अधिकार
७ पृ. ३६९] A panDit pravar ToDaramallajInun kathan chhe. ethI spaShTa chhe ke jinAgamamAn vachanavyavahAranI
draShTie be prakAranun kathan maLe chhe. temAn sauthI pahelAn ahIn upacharit kathananA keTalAnk upayogI udAharaNo raju
karIne teo upacharit kem chhe enI mImAnsA karIe chhIe.
upacharit kathananA keTalAk udAharaN :–
1. ek dravya potAnI vivakShit paryAyadvArA bIjA dravyanun kartA chhe ane bIjA dravyanI te paryAy tenun karma chhe.