पुद्गल पिण्डरूपनोकर्मणां तथैवोपचरिता सद्भूत व्यवहारेण बहिर्विषय घट–पटादीनां च कर्ता भवति।
audArik, vaikriyik ane AhArakarUp traN sharIr ane AhAr Adi chha paryAptione yogya pudgal pinDarUp
nokarmono tathA upacharit asadbhUtavyavahAranayanI apekShAe bAhya viShay ghaT–paT Adino kartA thAy chhe.
kahenAr je upacharit ke anupacharit asadbhUt vyavahAranay chhe te apekShAe ahIn jIvane pudgal karmo nokarmo
ane ghaT paTAdino kartA kahevAmAn Avyo chhe. tathA pudgalakarma, nokarma ane ghaT–paT Adi tenA karmo kahevAmAn
AvyA chhe.
dravyamAn atyanta abhAv chhe. ane e yogya paN chhe kem ke jyAn ‘ek dravyanI vivakShit paryAy anya dravyanI
vivakShit paryAyamAn nimitta chhe’ e kathan paN vyavahAranayano viShay chhe tyAn bhinna kartRu–karma Adi rUp
vyavahArane vAstavik kevI rIte mAnI shakAy? tAtparya e chhe ke jyAn be dravyonI vivakShit paryAyomAn kartA–karma
Adi rUp vyavahAr kare chhe tyAn jemAn kartRutva Adi dharmono upachAr karavAmAn Ave chhe te svatantra dravya chhe ane
jemAn karmatva Adi dharmono upachAr karavAmAn Ave chhe te svatantra dravya chhe. te banne dravyono paraspar tAdAtmya
sambandh na hovAthI vyApya–vyApakabhAv paN nathI tathA temAn ekabIjAnA kartRutva ane karmatva Adi rUp dharma paN
upalabdha thatA nathI. chhatAn paN lokAnurodh vashe temAn A Ano kartA chhe ane A Anun karma chhe ItyAdirUp
vyavahAr thato jovAmAn Ave chhe. ethI jaNAy chhe ke shAstromAn AvA vyavahArane je asadbhUtavyavahArano
viShay kahyo chhe te yogya ja kahel chhe. spaShTa chhe ke A vyavahAr upacharit ja chhe paramArthabhUt nathI. A ja tathyane
bIjA shabdomAn spaShTa karatA shrI devasenAchArya paN potAnA shrutabhavanadIpak nayachakramAn ‘
उपचारोत्पादकत्वात् उपचरितासदभूतस्तु उपचारादपि उपचारोत्पादकत्वात्। योऽसौ
भेदोपचारलक्षणोऽर्थः सोऽपरमार्थः।