માહ : ૨૪૮૮ : ૩ :
પરમાર્થના અનુભવનો ઉપદેશ
અને
પાત્રજીવને ધર્માત્મા પ્રત્યે કેવો પ્રમોદ હોય?
તેનું ભાવભીનું અજોડ વર્ણન
સમયસારના અંતે આચાર્યપ્રભુ કહે છે કે,
શુદ્ધજ્ઞાનનું અનુભવન તે જ એક પરમાર્થ છે–એ
વિષય ઉપરનું આ પ્રવચન છે. તેમાં સાથે સાથે
ગુરુદેવે એ પણ બતાવ્યું છે કે એવો અનુભવ
કરનાર જીવને, અગર તો એવો અનુભવ કરવાની
તૈયારીવાળા જીવને, વ્યવહાર કેવો હોય? તેની
પાત્રતા કેવી હોય? કષાયની મંદતા અને ધર્માત્મા
પ્રત્યેનો પ્રમોદ તેને કેવો હોય?–એ બધું ગુરુદેવની
અદ્ભુત વૈરાગ્ય ભરેલી વાણીથી શ્રવણ કરતાં
શ્રોતાઓ ભક્તિથી ગદ્ગદ્ થઈ જતા હતા.
રાજકોટમાં રાત્રિચર્ચા વખતે પૂ. ગુરુદેવે જેનો
ઉલ્લેખ કરેલો તે આ જ પ્રવચન છે. વિરલ કહી
શકાય તેવું આ પ્રવચન સર્વે જિજ્ઞાસુઓને ખાસ
ઉપયોગી હોવાથી અહીં પ્રસિદ્ધ કર્યું છે.
(સંવત ૨૦૧૭ પોષ વદ ચોથના રોજ સોનગઢમાં પૂ. ગુરુદેવશ્રીનું પ્રવચન)
આ સમયસારનો સર્વવિશુદ્ધજ્ઞાન–અધિકાર છે.
ભગવાન આત્મા એકલો ખરેખર જ્ઞાનસ્વભાવ–ભાવસ્વરૂપ છે; એવા જ્ઞાનસ્વભાવની અંતરદ્રષ્ટિમાં
તન્મય થઈને તેને જેઓ જાણતા નથી, વેદતા નથી, દ્રષ્ટિ અંતર્મુખ સ્થિર કરતા નથી, એવા જીવોને ધર્મ થતો
નથી. પછી તે શ્રાવક હો કે મુનિ હો. શ્રાવકને માટે પણ એક જ વાત છે ને મુનિને માટે પણ એક જ વાત છે.
શુદ્ધ જ્ઞાન જ એક છે એવું નિષ્તુષ અનુભવન તે પરમાર્થ છે. ભગવાન આત્મા જ્ઞાનમૂર્તિ
ચૈતન્યજ્યોત શક્તિમાં પરિપૂર્ણ સત્ત્વસ્વભાવ છે, તે રાગ અને પરપદાર્થમાં ખરેખર વ્યાપ્યો જ નથી. રાગ
અને વિકલ્પથી પાર એવો જે આત્માનો ત્રિકાળી આનંદ અને જ્ઞાનસ્વભાવ, તેનો જે નિષ્તુષ–નિર્મળ
અનુભવ તે પરમાર્થ છે. શ્રાવકને માટે પણ આ ચીજ છે; શ્રાવકને પણ નિર્મળ અનુભવ હોય છે. આત્માના
શુદ્ધ ચૈતન્ય દ્રવ્યમાં અંતરમાં એકાકાર થઈને જે શાંતિ અને જ્ઞાનનું નિર્મળ વેદન થાય તે શ્રાવકનો
પરમાર્થધર્મ છે.–