PDF/HTML Page 1 of 25
single page version
PDF/HTML Page 2 of 25
single page version
jenI jyot chhe evo A AtmA amane pragaT ho! jeo
achalitapaNe samasta anya dravyothI dUr vartatA evAn temane,
paddhatine (parAshray vyavahArane) dUr karIne anubhavun chhun; mokShechchhu e
karI “AmA sadA prItivant ban, AmAn sadA santuShTa ban ane
varShanA praveshadine atyant bhaktibhAve namaskAr karIe chhIe.
PDF/HTML Page 3 of 25
single page version
satguru bhainTA sanshay maiTA, yah nishchayase jAnI,
chetanarUp anUp hamArA, aur upAdhi parAI. tum. 1
pudagal myAn asI sam Atam yah hiradai ThaharAnI
chhIjau bhIjau kRutrim kAyA, men nirbhay niravAnI. tum. 2
mainhI draShTA men hI gnAtA merI hoy nishAnI,
shabda pharas ras gandh na dhArak, ye bAten vignAnI. tum. 3
jo ham chinhAnso thir kInhAn hue sudraDh saradhAnI,
“bhUdhar” ab kaise utaraiyA, khaDag chaDhA jo pAnI. tum. 4
PDF/HTML Page 4 of 25
single page version
ank pahelo jagajIvan bAvachand doshI 2489
PDF/HTML Page 5 of 25
single page version
joIe, te hit mokSha ja chhe.
pramAd chhoDI A mokShasukhamAn ja satat param Adar karavo joIe.
अहो प्रज्ञाधनैर्नेया नृजन्मन्यति दुर्लभे।।
aho bhavyajIvo! A manuShyajanma mahA durlabh chhe. vAramvAr Avo
joIe. vivek vichArashUnya thaI kALanI ek kalAne paN vyartha na javA de.
kadApi nahIn.
PDF/HTML Page 6 of 25
single page version
vatsalabhAvasahit samyagdraShTi jANavo.
vAtsalya kahevAmAn Ave chhe.
adabhut tRuptino abhyAs karI rahyA chhe evA muni parameShThIne ame namIe chhIe.
PDF/HTML Page 7 of 25
single page version
gnAn–chAritrane sevanArA, gnAnAmRutabhojI (atIndriy gnAnAnandane bhogavanArA) sAdhu parameShThI mane
kyAre maLe evI bhAvanA sahit bharat chakravarti mahel bahAr nIkaLI khUlA page muninI rAh dekhe chhe.
karmano bandh thato hato te thato ja nathI.
ane agnAnadashAmAn bandhAyelA karma udayamAn AvIne kharI jAy chhe. (23p)
arthAt prathamathI ja shraddhAmAn tene mArga tarIke mAnel nathI.
PDF/HTML Page 8 of 25
single page version
mATe paN svarUpamAn ugrapaNe visheShapaNe svabhAvanI ekAgratA–shuddhatAnA prabhAvarUp gnAnArathamAn ArUDh
gnAnanI potAmAn prabhAvanA kare chhe. dhruv, akhanDit kAraNagnAn svabhAvanA AlambanarUp nirmaL shraddhA–
karI rahyo chhe, tene sAchI prabhAvanA kahevAy chhe. tyAn mand prayatnanA kALe shubharAg Ave chhe te to
tathA jinamandir, shAstra vagere sambandhI shubhabhAv Ave chhe te nishchayadharmavALAnI vyavahAr prabhAvanA
evo nishchay dharma chothA guN sthAnakathI (gRuhasthadashAmAn ho ke chAre gatimAn game tyAn ho) pragaT thaI
Anand ane vIryanI paryAyanI shuddhatA thatI jAy chhe. evI prabhAvanAne sAchI (nishchay) prabhAvanA kahe
agnAnadashAmAn bandhAyelA karmonI nirjarA ja thAy chhe.
AtmAthI bhinna–bahAranI chIj chhe, temAn AtmA nathI. parathI ane rAgathI bhedagnAnavaDe andaramAn akhanD
paryAyamAn pote baLavAn thAy to tenI andar shuddhi arthAt nirjarA thAy chhe. tyAn bhUmikAne yogya
(AropIt) shubh rAgamAn vyavahAradharmano Arop Avato ja nathI. chothA guNasthAnathI ja
chhe tem je samyaggnAnarUpI rathamAn pUrNasvarUp AtmAne sthApI andaramAn ekAgra gnAnavaDe manan kare chhe te
PDF/HTML Page 9 of 25
single page version
paN sham (–anantAnubandhI kaShAyonun shaman arthAt svarUpanA lakShe asankhya prakAranA shubhAshubhabhAvo
PDF/HTML Page 10 of 25
single page version
na thavA de paN sarvagna vItarAg kathit tattvArthone jem chhe tem barAbar mAne, ane tenAthI viruddhano
jarAy Adar na kare. traNekAL sarva dravyo ane tenA guN paryAyonun svatantrapaNun chhe, darek vastu svapaNe
chhe, parapaNe nathI, paranAAdhAre nathI. paradravya–kShetra–kAL ane parabhAv jevA maLe tevun thavun paDe–tenI
asar, madad, prabhAv paDe chhe em mAne nahIn, kartApaNAnun laukik vyavahAr kathan ane evo rAg Ave
paN shraddhAmAn evA sarva vyavahAr kathanane e em nathI paN nimittathI kathan karavAnI evI rIt chhe,’
vastu to dravya–guN–paryAyathI svatantra ja chhe, paratantra nathI. ek dravya bIjAnun kAI karI shake nahIn em
draDhapaNe jANe chhe.
chhe, temAn svAshray bhAvathI nirjarA thAy chhe, te nishchay amUDhatva chhe, ane e jAtano shubhabhAv te
vyavahAr amUDhatva ang chhe.
tathA vastradhArIne hoy nahIn.
sarvagna to te kALanA manuShyonun vishiShTa buddhivAn hashe paN traN kALavartI samastane ekasAthe jANe,
anAdi anantane jANe evA sarvagna na hoy, athavA sarvagna nishchayathI AtmAne ja jANe, parane jANe te
vyavahAr asatya chhe em sarvagnanun svarUp anyathA kahe, tenun kathan gnAnI mAne nahI, sarvagna bhagavAn
parane jANe chhe paN paramAn tanmay thaIne jANatA nathI mATe te vyavahAr kahevAmAn Ave chhe paN samasta
paragneyo sambandhI gnAnaeTale svapar prakAshak paNe gnAnanI paryAy te nishchay ja chhe.
pariNAmonI svAshrayanA baLathI shuddhi thavI te nishchay dharma ang aneanya svadharmI jIvanA doSh
chhUpAvavA. koInA doSh ughADA na karavA te vyavahAr upagUhan chhe ane potAnA guN na gAvA ane
vyavahAr mokShamArganI pravRutti vadhAravI evA shubhabhAvane vyavahAr upabUhan kahe chhe.
kathanamAn Ave, bAkI shubharAgane kALe shubh Ave ja chhe. pAnch mahAvrat pALun, bIjAno pALe ane
atichAr doSh TALo, em upadeshano rAg Ave chhe Avo rAg karun, lAvun em mAnato nathI. gnAnIne
bhedagnAn to nirantar chhe ke rAg mArun svarUp nathI, hitakar nathI, kartavya nathI, chhatAn amuk bhUmikAmAn te
jAtano rAg AvyAvinA raheto nathI.
vyavahAr sthitikaraN chhe. temAn vItarAgabhAv teTalo ja dharma chhe. rAg bAkI rahyo te dharma nathI–evA
spaShTa bhedane gnAnI jANe ja chhe. shraddhAmAn hey–upAdeyanI sUkShmatAmAn
PDF/HTML Page 11 of 25
single page version
pramAdavash bhUl na thavA mATe sAvadhAn rahe chhe chhatAn jarA asthir thAy to sva–parane sthir kare arthAt
uttar– nA, paN teo pratye anukampAno niShedh nathI. gnAnIne evo shubharAg Ave paN tene
PDF/HTML Page 12 of 25
single page version
PDF/HTML Page 13 of 25
single page version
rahit guN–guNInA bhed rahit evo chaitanya chintAmaNi hun chhun evA anubhav vaDe antaranAn vishrAntine
pAmelo hovAthI kyAy paN parAshrayamAn Atmahit mAnato nathI. hun nitya gnAnaghan svabhAvamAn chhun,
puNya pAp AsravatattvamAn hun nathI–em svabhAvadraShTi, svabhAvagnAn ane svasamvedananA baLathI nij
rasamAn masta thayo thako. atIndriy AnandamAn moj kare chhe. anAdinI murchhA–bebhAnapaNun maTI nij
mahimAmAn sAvadhAn thayo chhe, tethI bIje kyAy paN tene Anand bhAsato ja nathI. hun ja mokSha chhun, mAre
kAI joItun nathI. Am samakitIne nitya Anand svabhAvamAn santoSh vartato hovAthI, agnAnadashAmAn
bIje Anand bhAsato hato, parAshray–vyavahAramAn hit bhAsatun hatun tenAkAraNe nirantar mithyAtvAdi pAp
karmanun bandhan thatun hatun tehave kyAre paN thatun nathI. paN svabhAvadraShTinA jore shuddhinI vRuddhirUp nirjarA
thAy chhe.
dhAmamAn ekarUpanI draShTi sAthe dhArAvAhI gnAn gnAnanun ja kAm kare chhe rAganun nahi. jem prakAsh prakAshanun
ja kAm kare. andhArAnun nahIn tem ArIte dharmI jIvane nitya dhruvasvAdhInatAnI draShTi thaI te draShTi gnAn
ane svarUp taraphanI pariNati dhruv dhArAmAn thambhI, antar gharamAn vishrAnti maLI tethI–dhruv chaitanyanAAshraye
antaramAn gnAnadhArArUp sAdhak bhAv param pad mokShane puruShArtha anusAr prApta kare ja chhe.
emAn shubharAg hoy to puNya thAy, dharma na thAy paN shubharAgane dharma mAne to anant sansAranun kAraN
evun mithyAtva nAme mahApAp thAy. hit ahitakarI bhAvanun agnAn tekAnI bachAv nathI.
gnAtA ja chhun temAn draShTi, gnAn ane teno Ashray te dharma chhe, ane tenAthI nirjarA chhe. gnAnIne sAchA
dev–shAstra–guru pratye bahumAn tathA bhUmikAnusAr rAg Ave paN tene mokShamArga mAne nahIn tyAre
agnAnI parAshrayathI dharma mAne chhe. shAstra bhaNyo hoy chhatAn UnDe UnDe vyavahAr joIe, nimitta joIe,
em rAgamAn ruchi kAm kare chhe tethI to vyavahArabhAsI shubharAganI dhamAlamAn paDyo chhe anerAgamAn
ruchivALo svachchhandI nishcharyAbhAsI paN tenI mUDhatAmAn–avivekamAn santoSh mAnIne paDyo chhe.
PDF/HTML Page 14 of 25
single page version
bhagavAn AtmAnun sukh antaramAn chhe, sharIr vANI man tathA vyavahAr vikalpamAn sukh nathI.
vastu chhe, temAn gnAn Adi shakti sAthe Anand shakti paN chhe. anant Anandamay shAshvat AtmA upar
draShTi detAn paryAyamAn dukh chhe teno nAsh thaI dravya guN paryAy traNemAn Anand vyApe chhe tene samyagdarshan
ane samyagdaAnand kahevAmAn Ave chhe. sukh darek guNanun chhe– gnAnanun sukh–darshananun sukh–vIryanun,
astitvanun, vastutvanun em anantaguNanun sukh evA anantaguNanA sukhane dhAraN karanAr AtmAne
draShTimAn laI temAn DhaLavun tene samyagdarshan kahe chhe, anantaguNonA dharanAr AtmA upar akhanD draShTi thatAn
ja anantakALamAn nahi thayel samyakAnandano utpAd, dukharUp mithyAtvano nAsh thAy chhe Anun nAm
samyagdarshanarUp prashansanIy dharma chhe. kartA, karma, karaNAdi chhae kArak darek guNanI paryAyamAn darek samaye chhe.
svadravyanA Ashraye sukh guNanI Anand dashA pragaT karI te darek guNanI paryAyamAn sukh pragaT kare chhe.
atIndriy AnandarUp kAryanun kAraN anantaguNano dhArak AtmA ja chhe. sharIranI krIyA ke shubharAgarUp
vyavahAranA koI bhedo sukharUp kAryanun kAraN thatAnnathI. AmAn vyavahAranI upekShA thaI, vyavahAranA
abhAv–svabhAvarUp pariNamato A AtmAj sukharUp thAy chhe. tun ja devAdhidev chho. anantasukhano
nidhi AtmA chhe temAn gnAtApaNAnI dhIrajathI dhyeyane pakaDe te dhIr samyagdraShTi chhe.
thavun tene mokShamArga kahe chhe. ahi shaktivAnane batAvI mokShamArga samajAve chhe, mokShamArga te kArya chhe te
kyAthi pragaT thAy chhe? andar shaktivAn ek chaitanyasvarUpamAn draShTi ane ekAgratAthI ja pragaT thAy
chhe, bIjA koI upAyathI te pragaT thato nathI. bhagavAne parAshrayathI dharma thAy em kadI joyun nathI.
antarmukh draShTi vaDe antarmukh thatAn atIndriy AnandanI lahejat Ave tenI AgaL Indra IndrANInA
kalpit sukh saDelA tRuN jevAn lAge. chaitanya jAgatAn AnandanI bharatI Ave chhe, jem samudranA
madhyabindumAnthI uchhALo AvatAn kAnThe bharatI Ave chhe tem parathI bhinna anantaguNanI bharapur–
chidAnandano Adar karI mahAmadhyastha chaitanyanI draShTi antar ekAgratAmAn uchhALe to tenI paryAyarUpI kAnThe
atIndriy Anand uchhaLe chhe. AmAn sApekShatA kyAn AvI? shaktivAnamAn sAvadhAnapaNe jotAn paryAyamAn
sahajAnand ujaLe chhe tene nimitta ke vyavahArano Teko jarAy nathI; kemake chaitanya mahA prabhujI pote ja
behad–pUrNa Anand shaktithIbharyo paDyo chhe. duniyA
PDF/HTML Page 15 of 25
single page version
sukh mATe jhAmvA nAkhe chhe, AmAnthI sukh laI lau–upavAs karUn, vratapALun em rAganI vRuttithI sukh
PDF/HTML Page 16 of 25
single page version
AtmA to nitya chaitanyasvabhAv chhe temAn rAgane rachavAnI yogyatA nathI. panchamahAvrat shubharAg chhe,
uttar:– nimittano artha eTalo ja ke A hoy tyAn e hoy arthAt upAdAnanun nimitte kAI
aho! A chaitanyashaktino pinD dravya chhun emAn draShTivaDe chaitanya ratnAkaranA mahAtmya uchhALA
uttar:– nA, IchchhA gnAnanun kArya nathIrAgane rache tene AtmAnun vIrya kahevAmAn Avatun nathI.
AtmA gnAn kare athavA agnAnabhAve rAg kare paN parano kartA thaI shakato nathI, paisArAkhI
PDF/HTML Page 17 of 25
single page version
dIdhun chhe, chaitanya–svabhAvanI sambhAL karatAn rAgAdinI rachanA karanAr paNun bhAsatun nathI. chAritra doShathI
PDF/HTML Page 18 of 25
single page version
uttam kShamAdi das dharma te vItarAg bhAvarUp chAritra ArAdhanAnA bhed chhe, je nishchay
उवसग्गे वि रउदे तस्स खिमा णिम्मला होदि।।३९४।।
artha:– je muni dev–manuShTa–tiryanch (pashu) ane achetan dvArA raudra, bhayAnak, ghor upasarga thavA
PDF/HTML Page 19 of 25
single page version
to dehAdirUpe kadI nathI, hun to sadA gnAtA sAkShI chhun. paravastu lAbh–hAni karavA samartha nathI, te to gney
chhe. paravastu koIne bAdhak sAdhak nathI–em vastusvabhAvane jANanAr rahIne nitya gnAtAsvabhAvanI
shraddhAmAn sAvadhAn rahe chhe.
shubhabhAvane bhalo ane ashubh rAg bhUnDo evA bhed joto nathI. sansAraapekShAe, pAp apekShAe
puNyane ThIk kahevAy chhe, paN mokShamArga apekShAe beune bAdhak ane ahitakar mAnavAmAn Avel chhe.
gnAtApaNAnI behad dhIrajarUpI sahaj kShamA gnAnIne hoy chhe. are! ... Am kem? evo manamAn vikalpa
paN na UThe. paN AkALe Am ja hoy, mArA gnAnanI svachchhatAno kAL ja evo chhe ke sva–par
prakAshak gnAn ane sAme gney Am ja hoy em nitya gnAtAsvabhAvathI samatA vant rahe tenun nAm
uttam kShamA chhe.
vyavahAr kShamA chhe; sAthe svadravyanA AshrayarUp shAnti, jAgRuti rahe te nishchay kShamA chhe.
svarUpamAn sAvadhAnI ghaNI chhe, teneuttam kShamA chhe potAnA behad akaShAy svabhAvamAn sAvadhAn rahevAthI
krodhAdinI utpatti na thavI tenunn nAm sAchI kShamA chhe. samyagdarshan paN mithyAtva ane anantAnubandhI
kaShAyanI anutpattirUp kShamA chhe. bhUmikAnusAr sahan karavAno shubhabhAv Ave chhe tyAn anshe svAshray,
vItarAgatA te nishchay kShamA ane shubharAg te vyavahAr kShamA chhe.
vimAnomAn utpanna thayA.
sarvArthasiddhi gayA, (3) svAmI kArtikeyamuni kronch rAjAkRut upasargane jItI devalok gayA, (4)
gurudatta muni kapil brAhmaNakRut upasargane jItI, kevaLagnAn upajAvI mokSha gayA, (pa) shrI dhanyamuni
chakrarAjakRut upasargane jItI, kevaLagnAn upajAvI mokSha gayA, (6) pAnchasomuni danDak rAjAkRut upasargane
jItI siddhine (mokShane) prApta thayA, (7) rAjakumAramuni pAnshul shreShThIkRut upasargane jItI siddhine prApta
thayA, (8) chANakayAdi pAnchaso muni mantrIkRut upasargane jItI mokSha gayA, (9) sukumAlamuni
shiyALakRut upasarga jItI dev thayA, (10) shreShThInA bAvIs putro nadInA pravAhamAn padmAsane shubh
dhyAn karI dev thayA, (11) sukoshalamuni vAghaNakRut upasarga jItI sarvArthasiddhi gayA, (12) shrI
paNikamuni jaLano upasarga sahIne mukta thayA, evA dev, manuShya, pashu ane achetanakRut upasarga
sahanakaryA chhatAn dehamAn–rAgAdimAn ekatA buddhi na
PDF/HTML Page 20 of 25
single page version
karI ane krodh na karyo temane uttam kShamA thaI; e pramANe upasarga karavAvALA upar paN krodh na upaje
agnAn upar kop shun karavo? vachan shabdarUp bhAShA vargaNA chhe, teno karttA koI jIv nathI. krodh karanAr
gnAnAnand svabhAvamAn sAvadhAnI vaDe krodh utpanna na thavo te kShamAne bhagavAne sAchI kShamA kahI chhe.
paryAyamAn akhanDit pratApavant asankuchitva chaitanya vikAsano vilAs UchhaLe chhe. samyagdarshan alaukik,
shake nahIn, kemake evo koI guN AtmAmAn nathI, paN koI kShetra, kAL, karma vikArathI tAro vikAs
anantaguN sahit svatantratAthI shobhAyamAn nitya sAmarthyapaNe TakIne badalavun tArAthI chhe, tArA AdhAre
nAm sAchun anekAnta chhe.
posTamen vAnche to na samaje; paN koI chatur vyApArI tarkadvArA samajI le ke aho! nAnI jagyAmAn
patramAn Avun lakhAN hoI shake nahIn; tem sarvagna bhagavAnanI samayasarajImAn ek ek shaktinI khullI
lakhItang ane maphatalAlanI sahI em nathI.
varte chhe tenA pratApane koI kShetra, kAL, karma ke sanyog vighna karavA samarthanathI evI chiddavilAs shakti
chhe tene dravyadraShTinA viShay dvArA jIvanun pariNaman mAnatA nathI.