: 4 : ātmadharma: 233
āgam ane
adhyātma rahasya
(sva. kavivar banārasīdāsajī rachit ‘paramārtha vachanikā’
upar paramaupakārī pūjya gurudevanā pravachan.)
sonagaḍh tā. 14–1–63
jarā jhīṇī vāt chhe. paramārtha vastu svarūp kaī rīte chhe te spaṣhṭapaṇe anubhavamān āve evun
khās prakāre shrī banārasīdāsajīe kahyun chhe.
jagatamān traṇe kāḷe anantā jīvadravya chhe, temān koī paṇ ek sansārī jīv dravya, tenā anant
guṇo anant paryāyo, ek ek guṇanā asaṅkhyāt pradesh chhe teṭalā pramāṇamān dravya pramāṇ tenī sattā
ane pahoḷāī lambāīrūp svakṣhetra chhe. jīv eṭale ātmā vastupaṇe dravya, temān gnān, darshan, sukh,
chāritra, vīryādi guṇo saṅkhyāe anantā chhe; darek guṇo ātmānā asaṅkhya pradeshamān (svakṣhetramān)
vyāpak chhe. anantāguṇo ātmāne āshraye chhe. jeṭalun kṣhetra ātmānun chhe teṭalun ja kṣhetra=asaṅkhya pradesho
badhāy guṇanā chhe. ātmā svadravya kṣhetra kāḷ ane bhāvarūp sāmarthyathī kevaḍo moṭo chhe tenī vāt chhe.
ātmā paṇ anant par vastunī madhyamān anant anyatvapaṇe ṭakī rahe chhe evo sarva prakāre svatantra chhe.
ahīn 1 thī 14mā guṇasthān sudhī ashuddha, mishra, ane shudadh avasthārūp vyavahāranā traṇ bhed
pāḍel chhe. agāu ek ātmāmān ā vāt ghaṭāvatā hatā paṇ ahīn em nathī. ahīn sansārī dashāmān
jyān jene lāgu paḍe te sarva jīvanī vāt chhe.
ek ātmā, tenā anant guṇo, ek ek guṇ asaṅkhya pradeshī (koīno pradesh judo nathī), ek
ek pradeshamān ek kṣhetrāvagāh sambandharūpe anant karma vargaṇā, ek ek karma vargaṇāmān anant anant
pudgaḷ paramāṇuo, ek ek pudgaḷ paramāṇuo, ek ek pudgaḷ paramāṇun enān anant guṇo ane
paryāyo sahit birājamān chhe. ā pramāṇe ek sansār avasthit jīvapiṇḍanī avasthā chhe. e ja
pramāṇe anantā jīvadravya sapiṇḍarūp sansār dashāmān jāṇavān.
nigod ekendriy eṭale sthāvar sādhāraṇ vanaspatikāyik tenā asaṅkhya sharīr chhe. aṅgulanā
asaṅkhyamān bhāgamān paṇ asaṅkhya sharīr, temānthī ek sharīramān rahelā jīvonī saṅkhyā anantī chhe– je
anantā siddha paramātmā thaī gayā tenāthī anantaguṇā chhe. darek jīvane svatantra asaṅkhya pradesharūp svakṣhetra
chhe, tenetra darek pradeshe anantī kārmaṇ vargaṇā, ekek kārmaṇ vargaṇāmān anant anant pudgal paramāṇuo
tenān anant guṇ, anant paryāy sahit chhe. e pramāṇe anant jīvadravya bandh paryāyamān ek kṣhetrāvagāh
sambandharūp jāṇavā. ek–ek jīv sansār dashāmān anant anant pudgaḷ dravyathī sanyukta mānavun sarvagna
vītarāg kathit shāstra vinā