: ૨૮: આત્મધર્મ: ૨૩૬
અધ્યાત્મરસઝરતી શાંત વાણી સાંભળતાં હજારો માણસો ખૂબ પ્રસન્ન થયા હતા; તેઓશ્રીએ કહ્યું હતું કે
સંસારની સર્વ વિદ્યામાં ચૈતન્યની આત્મવિદ્યા સર્વશ્રેષ્ઠ છે. અધ્યાત્મવિદ્યા વિના બીજા કોઈ ક્રિયાકાંડમાં
જન્મમરણનો નાશ કરવાની તાકાત નથી. सा विद्या या विमुक्तए–વિદ્યા તેનું નામ કે જેનાથી મુક્તિ
થાય. જેનાથી ૮૪ના અવતારનું પરિભ્રમણ થાય તે કુવિદ્યા છે, વિકાર અને આત્માની એકત્વબુદ્ધિરૂપ
જે ગ્રંથિ છે તે કુવિદ્યા છે. સ્વાનુભૂતિ વડે આત્માને જાણવો તે અધ્યાત્વ વિદ્યા છે ને તે વિદ્યા મોક્ષનું
કારણ છે. સંસારની અનેકવિદ્યા જીવ અનંતવાર શીખ્યો છે પણ જન્મમરણનો જેનાથી અંત આવે એવી
અધ્યાત્મવિદ્યા–સ્વાનુભૂતિરૂપ વિદ્યા તે ક્ષણમાત્ર શીખ્યો નથી. અંતર્મુખ થઈને રાગથી ભિન્ન ચૈતન્યની
સ્વાનુભૂતિ વડે તે અધ્યાત્મવિદ્યાનું ઉદ્ઘાટન થાય છે, ને જ્યાં આવી અધ્યાત્મવિદ્યાનું ઉદ્ઘાટન થયું
ત્યાં અલ્પકાળમાં પૂર્ણાનંદની પ્રાપ્તિ જરૂર થાય છે. –માટે આવી અધ્યાત્મવિદ્યા શીખવા જેવી છે.
ત્યારબાદ મધ્યભારતના વિત્તમંત્રી શ્રી મિશ્રિલાલજી ગંગવાલે–અધ્યાત્મવિદ્યાનો અને સંતનો
મહિમા દર્શાવતાં પોતાના ભાષણમાં કહ્યું કે: આજે આપણે સૌભાગ્યનો દિવસ છે કે હમારે બીચમેં
હમારે દેશકે મહાન સંત પૂ. કાનજીસ્વામી બિરાજમાન છે, –જેઓ આ આધ્યાત્મિક સંમેલનમાં તથા
ધાર્મિક મહોત્સવમાં આશીર્વાદ દઈને મોક્ષનો પરમ શ્રેષ્ઠ રસ્તો બતાવશે. આ ભૌતિક સાધનના
બનાવટી જીવનમાં અટવાયેલા જીવોને શાંતિનો સાચો રસ્તો બતાવવા માટે સન્તો ભૂમિ ઉપર વિચરે
છે, તે રીતે પૂ. સ્વામીજી સૌરાષ્ટ્રથી અહીં પધાર્યા છે; તેઓ આધ્યાત્મિક સન્દેશ સંભળાવવા આવ્યા છે;
મને વિશ્વાસ છે કે અહીંની જનતા આવા આધ્યાત્મિક સંમેલનનો લાભ ઉઠાવશે ને સ્વામીજીનો સન્દેશ
ઝીલીને આધ્યાત્મિક શક્તિની બઢવારી દ્વારા આપણા મહાન દેશની શક્તિ વધારશે.
આ પ્રસંગે આધ્યાત્મિક સંમેલન નિમિત્તે બીજા અનેક વિદ્વાનોના પણ અધ્યાત્મ વિષયો ઉપર
ભાષણ થતા હતા; સાથે સાથે વેદી પ્રતિષ્ઠાની વિધિ પણ (જલયાત્રા, યાગમંડલ–વિધાન વગેરે) ચાલુ
હતી... અનેક ત્યાગીઓ તથા વિદ્વાનો અને હજારો શ્રોતાજનોથી સભાનો દેખાવ ભવ્ય હતો. જેઠ સુદ
૪ના પ્રવચન બાદ શ્રી મિશ્રિલાલજી ગંગવાલે ભજનોવડે ભક્તિ કરાવી હતી. અજમેરની ભજનમંડળી
પણ આવી હતી.
જેઠ સુદ પાંચમ–શ્રુતપંચમી એ પ્રતિષ્ઠાનો દિવસ હતો. સવારમાં ભગવાનની ભવ્ય રથયાત્રા
ઝરનાવાલા મંદિરનેથી (પ્રતિષ્ઠા મંડપથી) નીકળીને મુખ્ય બજારોમાં થઈને ચોકના નવા મંદિરે આવી
હતી. પ્રતિષ્ઠિત થનાર શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનના પ્રતિમાજીથી રથ ઘણો શોભતો હતો, તેમાંય
રથયાત્રામાં થોડીવાર ભગવાનના સારથિ તરીકે ગુરુદેવ રથમાં બેઠા ત્યારે રથયાત્રાનું વાતાવરણ ઘણું
આનંદોલ્લાસમય બની ગયું હતું. ઉત્તમ રથી અને ઉત્તમ સારથી વડે રથયાત્રા શોભતી હતી. જિનમંદિર
પાસે હજારો ભક્તો ખૂબજ ઉત્સુકતાથી ભગવાન પધારવાની રાહ જોઈ રહ્યા હતા. લગભગ ૧૦ વાગે
રથયાત્રા જિનમંદિરે પહોંચી ને ભગવાનને નીહાળતાં ચારેકોર જય જયકાર ગાજી રહ્યા. ભગવાન
જિનમંદિરમાં કમળથી સુસજ્જિત વેદી ઉપર બિરાજયા, એ વખતે જિનમંદિરના પ્રાંગણમાં હજારો
ભક્તોની ભીડ ઉભરાઈ રહી હતી. શાંતિનાથ ભગવાનની વેદીપ્રતિષ્ઠા બાદ, કુંદકુંદસ્વાધ્યાય ભવનમાં
શ્રુતજ્ઞાનની પ્રતિષ્ઠા પૂ. ગુરુદેવના મંગલહસ્તે થઈ. સમયસાર અને ષટ્ખંડાગમને ગુરુદેવે ભક્તિપૂર્વક
બિરાજમાન કર્યા. ત્યારબાદ માંગલિક સંભળાવતાં ગુરુદેવે કહ્યું કે–આજે શ્રુતપંચમીનો મહાન દિવસ છે,
ને અહીં શ્રુતજ્ઞાનની સ્થાપના પણ આજે જ થાય છે. અમારા સૌરાષ્ટ્રમાં ગીરનારની ચંદ્રગૂફામાં
શ્રીધરસેનાચાર્ય બિરાજ્યા હતા, તેઓ ભગવાનની પરંપરાથી આવેલા શ્રુતના જાણનાર હતા; તે
શ્રુતજ્ઞાન તેમણે પુષ્પદંત અને ભૂતબલિ નામના મુનિ ઓને આપ્યું. તે મુનિઓએ તેની ષટ્ખંડાગમરૂપે
રચના કરી ને પછી આજના દિવસે શ્રુતપંચમીના રોજ અંકલેશ્વરમાં તે શ્રુતજ્ઞાનની ઘણા મોટા ઉત્સવ
પૂર્વક ચતુર્વિધ સંઘે પૂજા કરી; એ રીતે શ્રુતજ્ઞાનના