: ૨ : આત્મધર્મ : ભાદરવો :
પરમાત્મતત્ત્વની ભાવનામાં જગતની પ્રતિકૂળતા કેવી? જેમ સિંહની
સામે સસલું આવ્યું તો તે મરવા માટે છે તેમ જ્ઞાની–સાધકની સામે
પ્રતિકૂળકર્મો ઉદયમાં આવ્યા તો તે ટળવા માટે છે. કષાયના પ્રસંગે અંદર
પરમાત્મતત્ત્વનું ચિંતન કરતાં કષાયો વિરમી જાય છે. માટે હે જીવ! તું બીજી
ચિંતા છોડીને સિંહ જેવો થઈ શીઘ્ર જ પરમાત્મતત્ત્વની ભાવનામાં તારા
ચિત્તને જોડ.
(પરમાત્મપ્રકાશ–પ્રવચન)
સાધકને કદાચિત પૂર્વના પાપઉદયથી અનેક પ્રકારની પ્રતિકૂળતાના દુઃખ આવી
પડે તો તેમાં તે પોતાના ધીરસ્વભાવને છોડતા નથી, જ્ઞાનસ્વભાવની આરાધનાથી
ડગતા નથી, જુઓને, ગજસુકુમાર, પાંડવો વગેરેને કેવા પ્રસંગ આવ્યા, પણ તેઓ
સ્વભાવસન્મુખતાથી ડગ્યા નહિ. કર્મો ઉદયસન્મુખ થયા તો આત્મા પોતાના
સ્વભાવસન્મુખ થયો, ત્યાં ઉદયમાં આવેલુ્રં કર્મ ચાલ્યું જશે. પુરુષાર્થવડે જે કર્મની
ઉદીરણા કરીને તોડવા માંગતો હતો તે કર્મ સામેથી એની મેળે ઉદયમાં આવ્યું,–એમ
સાધકજીવ શાંતચિત્તપૂર્વક કર્મનો ક્ષય કરે છે. જેમ કોઈ શૂરવીર પુરુષ દુશ્મનને નષ્ટ
કરવા માટે શોધતો હોય ત્યાં દુશ્મન સામેથી જ એની પાસે આવે, તેમ સાધકધર્માત્મા
કર્મોને નષ્ટ કરવા ઈચ્છે જ છે, ત્યાં કર્મ સામેથી ઉદયમાં આવીને નષ્ટ થવા માંડયું;
એટલે એ કર્મના ઉદયમાં જ્ઞાની ગભરાતા નથી, પણ ધીરસ્વભાવમાં રહીને
વીતરાગભાવવડે કર્મોનો નાશ કરે છે.
અરે જીવ! તું તારા સ્વભાવ તરફના પ્રયત્નમાં રહે, ત્યાં તને કોઈ કર્મ નડશે
નહિ, ઉદયમાં આવેલ કર્મ પણ ચાલ્યા જશે. કર્મનું નામ લઈને તારા પુરુષાર્થને રોક
નહિ. મુનિઓ જ્ઞાન–ધ્યાનની ઉગ્રતાવડે સત્તામાં રહેલા કર્મોને પણ ઉદયાવલીમાં ખેંચીને
નષ્ટ કરી નાંખે છે. અરે જીવ! તારું બાંધેલું કર્મ તારા પુરુષાર્થથી શું ન તૂટે? ઊંધા ભાવે
જે કર્મ બંધાયું તે સવળા ભાવે એક ક્ષણમાં તૂટી જાય છે. પણ તું તારા સ્વભાવની રુચિ
કરીને પ્રયત્નવડે સ્વસન્મુખ વાળ. અરે જીવ! તું સર્વજ્ઞસ્વભાવી આત્મા, અચિંત્ય તારું
સામર્થ્ય, ને કર્મના ઉદયની જરાક પ્રતિકૂળતામાં તું ઘેરાઈ જા...એ કેવી વાત? મોટો સિંહ
સસલાથી દબાઈ જાય–એ કેમ બને? સિંહની ત્રાડ પડે ત્યાં સસલાં તો