પ્રાચીનકાળમાં જ્ઞાન–વૈરાગ્ય ને ભક્તિપ્રેરક ભજનોનો વિશેષ પ્રચાર હતો.... આજે
ફિલ્મીયુગમાં એવા ભજનો બહુ ઓછા જોવા–સાંભળવા મળે છે. ઉપદેશપ્રેરક પ્રાચીન
ભજનોમાંથી પસંદ કરીને આપણે અવારનવાર અહીં આપતા રહીશું.
[અહો મારાં નસીબ જાગે....એ રાગ]
અહો, યહ ઉપદેશમાંહી ખૂબ ચિત્ર લગાવના,
હોયગા કલ્યાન તેરા સુખ અનંત બઢાવના...(ટેક)
રહિત દૂષન વિશ્વ ભૂષન દેવ જિનપતિ ધ્યાવના;
ગગનવત નિર્મલ અચલ મુનિ તિનહિં શિષ નમાવના...અહો...(૧)
ધર્મ અનુકંપા–પ્રધાન, ન જીવ કોઈ સતાવના;
સપ્ત તત્ત્વ પરીક્ષના કરી હૃદય શ્રદ્ધા લાવના...અહો...(૨)
પુદ્ગલાદિકતેં પૃથક્ ચૈતન્ય બ્રહ્મ લખાવના,
યા વિધિ સમ્યક્ વિમલ ધારી શંકાદિ પંક બહાવના...અહો...(૩)
રૂચે ભવ્યનકો વચન યે શઠનકો ન સુહાવના,
ચન્દ્ર લખિ જિમ કુમુદ વિકસે ઉપલ નાંહિ વિકસાવના...અહો...(૪)
‘ભાગચંદ’ વિભાવ તજિ, અનુભવ સ્વભાવિત ભાવના,
યા શરણ, ન અન્ય જગતારન્યમેં કહું પાવના...અહો...(પ)
આ ભજનના રચનાર કવિ ભાગચંદજી અધ્યાત્મના અનુભવની પ્રેરણા સહિત ઉપદેશ
આપતાં કહે છે કે–અહો ભવ્ય જીવ! આ ઉપદેશમાં તારું ચિત્ત બરાબર લગાડજે. –જેથી તારું
કલ્યાણ થશે ને તને અનંતસુખની પ્રાપ્તિ થશે; પ્રથમ તો, દૂષણથી રહિત ને જગતના
ભૂષણરૂપ એવા ભગવાન જિનેન્દ્રદેવને ઓળખીને તેમને ધ્યાવજે; આકાશ જેવા નિર્મળ–
અચલ જે દિગંબર મુનિ તેને જ શિશ નમાવજે; જેમાં કોઈ જીવને સતાવવાનું નથી એવા
અનુકંપાપ્રધાન ધર્મને (–જૈનધર્મને) તું માનજે; સાત તત્ત્વની ઓળખાણ કરીને હૃદયમાં તેને
શ્રદ્ધા કરજે; પુદ્ગલાદિકથી ભિન્ન ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્માને જાણજે. આ વિધિથી નિર્મળ
સમ્યક્ત્વ ધારણ કરીને શંકાદિ દોષરૂપી કાદવને ધોઈ નાખજે. આ વચનો ભવ્ય જીવને તો
રુચિકાર થશે, પણ શઠ–દુષ્ટ જીવને તે ગમશે નહિ; –જેમ ચન્દ્રને જોતાં ફૂલ તો ખીલે છે પણ
પથરા કાંઈ વિકસતા નહિ. હે જીવ! તું વિભાવોને તજીને સ્વભાવિત–સ્વભાવરૂપ એવા
અનુભવને ભાવજે; આ સંસારવનમાં એ અનુભવ જ શરણ છે, બીજું કાંઈ શરણ નથી.