Atmadharma magazine - Ank 272
(Year 23 - Vir Nirvana Samvat 2492, A.D. 1966).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 52 of 65

background image
: જેઠ : આત્મધર્મ : ૪પ બ :
ધૂરાનું વાહન કરવામાં સમર્થ છે.....આથી ‘जयउ सुयदेवदा’ (શ્રુતદેવતા જયવંત હો)
એવા આશીર્વચન તેમના મુખમાંથી નીકળ્‌યા. બીજે દિવસે બંને મુનિવરો આવી પહોચ્યાં
ને વિનયપૂર્વક તેમના ચરણોમાં વંદન કર્યા. બે દિવસ બાદ ધરસેનાચાર્યે તેમની પરીક્ષા
કરી. એકને વધુ અક્ષરોવાળા ને બીજાને હીનઅક્ષરોવાળા વિદ્યા–મંત્ર આપીને બે
ઉપવાસપૂર્વક તે સાધવાનું કહ્યું. વિદ્યાઓ સિદ્ધ થઈ ત્યારે એક દેવી મોટા દાંતોવાળી
અને બીજી દેવી કાણી એમ કદરૂપમાં દેખાણી; તેને જોઈએ ચતુર સાધુઓએ જાણી લીધું
કે પોતાના મંત્રોમાં કંઈક ખામી છે–કેમકે દેવો વિકૃતાંગ હોતા નથી. તેમણે વિચારપૂર્વક
મંત્રમાં અધિક અને હીન અક્ષરોની ઘટ–વધ કરીને ફરી વિદ્યાની સાધના કરી, જેથી બંને
દેવીઓ પોતાના કુદરતી સૌમ્યરૂપમાં પ્રગટ થઈ. તેમની આ કુશળતાથી ગુરુએ જાણી
લીધું કે સિદ્ધાંત ભણાવવા માટે તેઓ યોગ્ય પાત્ર છે. પછી તેમણે તેઓને સિદ્ધાંતનો
અભ્યાસ કરાવ્યો. આ શ્રુતાભ્યાસ અસાડ સુદ અગિયારસે સમાપ્ત થયો; અને તે ભૂત
જાતિના દેવોએ પુષ્પોપહાર દ્વારા શંખ વગેરે વાજિંત્રોના મંગલ નાદ સહિત એક સાધુના
મહા પૂજા કરી, તેથી આચાર્યે તેમનું
भूतबलि નામ રાખ્યું; બીજા સાધુની દંતપંક્તિ
અસ્તવ્યસ્ત હતી તે દેવોએ સરખી કરી દીધી તેથી તેનું નામ पुष्पदन्त રાખ્યું. આ જ
બંને આચાર્યો षट्खंडागमના રચયિતા થયા.
આ રીતે ધરસેનસ્વામી, પુષ્પદંતસ્વામી ને ભૂતબલીસ્વામી એ શ્રુતવત્સલ
સંતોની ત્રિપુટીએ એક સાથે સૌરાષ્ટ્રની ધરાને પાવન કરીને શ્રુતના ધોરિયા
વહેડાવ્યા છે.
षट्खंडागम’ માં सत्परूपण અધિકારના કર્તા પુષ્પદન્તસ્વામી છે અને શેષ
સમસ્ત ગ્રંથના કર્તા શ્રી ભૂતબલિસ્વામી છે. ભૂતબલિઆચાર્યે षट्खंडागमની
રચનાપુસ્તકારુઢ કરીને અને તેને જ્ઞાનનું ઉપકરણ માનીને, જેઠ સુદ પાંચમના રોજ
ચતુર્વિધસંઘની સાથે અંકલેશ્વરમાં તે શ્રુતની મહાપૂજા કરી તેથી તે દિવસની પ્રખ્યાતિ
‘શ્રુતપંચમી’ તરીકે જૈનોમાં ચાલી આવે છે, ને તે દિવસે શ્રુતપૂજા કરવામાં આવે છે.
આ ષટ્ખંડાગમ–સિદ્ધાંત ઉપર મહાનવિસ્તૃત ધવલાટીકાના રચનાર શ્રી
વીરસેનાચાર્યના મહિમા સંબંધમાં જિનસેનસ્વામીએ કહ્યું છે કે ‘षट्खंडागम’માં તેમની
વાણી અસ્ખલિતરૂપે પ્રવર્તતી હતી. તેમની સર્વાર્થગામિની નૈસર્ગિક પ્રજ્ઞાને દેખીને કોઈ
બુદ્ધિમાનને સર્વજ્ઞની સત્તામાં શંકા રહી ન હતી.’
[पारदश्वाधिविश्वानां साक्षादिव स
केवली] વીરસેનસ્વામીની धवला ટીકાએ षट्खंडागम સૂત્રોને ચમકાવી દીધા.