: ભાદરવો : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૨૯ :
“શ્રાવણ વદ બીજ” ના પ્રવચનમાંથી પ્રસાદી”
(૨૮૧) આત્માનું સમ્યગ્દર્શન કેમ થાય તેની આ વાત છે. સમ્યગ્દર્શન માટે
જૈનશાસનનો મૂળસિદ્ધાંત આચાર્યદેવે આ ૧૧મી ગાથામાં સમજાવ્યો છે.
શુદ્ધનયવડે ભૂતાર્થસ્વભાવનો આશ્રય કરનાર સમ્યગ્દ્રષ્ટિ છે.
(૨૮૨) વિકાર અને આત્માને શુદ્ધનયવડે ભિન્ન કરીને શુદ્ધ ભૂતાર્થ આત્માને જે
અવલોકે છે તે સમ્યક્સ્વરૂપને દેખે છે એટલે તે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ છે.
(૨૮૩) શુદ્ધ પરમસ્વભાવરૂપ જે અંતતત્ત્વ છે તે જ સમ્યગ્દ્રષ્ટિને ઉપાદેય છે; ને તેના
આશ્રયે રત્નત્રયરૂપ ધર્મની લબ્ધિ થાય છે.
(૨૮૪) સ્વસમયની શરૂઆત ચોથા ગુણસ્થાનથી થઈ જાય છે. સ્વ–પરની ભિન્નતા
સમજીને, પોતાના સ્વદ્રવ્યની સન્મુખ જ્ઞાનપરિણમન થયું તેનું નામ
‘સ્વસમય’ છે. સ્વના આશ્રયે જેટલું સમ્યક્–શુદ્ધ પરિણમન થયું તેટલું
સ્વસમયપણું છે. જેટલો રાગાદિ વિકાર છે તેટલો પરસમય છે.
સ્વસમયપણા વગર ધર્મની શરૂઆત થાય નહિ. ચોથા વગેરે ગુણસ્થાને
સ્વસમયપણું નથી એમ કોઈ કહે તો તેનો અર્થ ત્યાં ધર્મ જ નથી–સાધકપણું
જ નથી, એવો થયો. પણ એ વાત સાચી નથી. ચોથા ગુણસ્થાને સ્વસમયપણું
છે તેને જે નથી ઓળખતો તેને ધર્મના સ્વરૂપની ખબર નથી. સમ્યગ્દર્શન–
જ્ઞાન–ચારિત્રનો અંશ ચોથા ગુણસ્થાને પ્રગટ્યો છે તેટલું સ્વસમયપણું છે.
(૨૮૬) ચોથા ગુણસ્થાને સ્વસન્મુખદ્રષ્ટિવડે સ્વસમયપણું થતાં આનંદની ઉપલબ્ધિ
થઈ છે. સિદ્ધપ્રભુ જેવા આનંદનો અનુભવ ચોથા ગુણસ્થાનમાં ઘરમાં રહેલા
સમ્યગ્દ્રષ્ટિને પણ વર્તે છે. અંતરમાં આનંદથી ભરેલો ભૂતાર્થસ્વભાવ તેના
અવલંબને તે આનંદ પ્રગટ્યો છે. આવા સ્વભાવની દ્રષ્ટિ કરવી તે અપૂર્વ છે.
(૨૮૭) બીજના જન્મ–દિવસનો ઉલ્લેખ કરીને ગુરુદેવે કહ્યું કે અરે! આજે તો એમ
થયું કે અહીં સીમંધરપરમાત્માના વિરહ પડ્યા. વિદેહક્ષેત્રમાં સાક્ષાત્ સીમંધર–