Atmadharma magazine - Ank 288
(Year 24 - Vir Nirvana Samvat 2493, A.D. 1967).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 6 of 45

background image
: આસો : ર૪૯૩ આત્મધર્મ : ૩ :
આત્માનો સ્વાધીન સ્વભાવ
આત્માના કારણ–કાર્ય પોતામાં છે,
પર સાથે કારણ–કાર્યપણું નથી
(લેખાંક બીજો ગતાંકથી ચાલુ)
હે જીવ! તારે જે સમ્યગ્દર્શનાદિ કાર્ય કરવું છે, તે કાર્યનું કારણ
તારામાં છે, પરમાં તેનું કારણ નથી; પરવસ્તુ તારા કાર્યને કરતી
નથી, ને તું પરના કાર્યને કરતો નથી. આ રીતે
અકારણકાર્યસ્વભાવ પર સાથે કારણ–કાર્યપણાની બુદ્ધિ
છોડાવીને આત્માનો સ્વાધીન સ્વભાવ બતાવે છે, ને
મહાત્મા કહે છે કે અરે આત્મા! ભગવાન તીર્થંકરદેવે આવો આત્મા જાણીને કહ્યો
છે, સંતોએ પોતાના અંતરમાં આવો આત્મા અનુભવ્યો છે. તારા આવા આત્માને
ભૂલીને તું ચાર ગતિમાં રખડ્યો ને તેં મહા દુઃખ ભોગવ્યા. તારો સ્વભાવ મોટો છે ને
તારા દુઃખની વીતકકથા પણ મોટી છે; તે દુઃખ મટાડવાની, ને આત્મસુખ પ્ર્રાપ્ત કરવાની
આ વાત છે. તારા સ્વ–વૈભવને સંભાળતાં તેમાં દુઃખ ક્યાંય છે જ નહીં. જૈનશાસનમાં
વીતરાગી સન્તોએ આવા આત્મવૈભવની પ્રસિદ્ધિ કરી છે.
* * *
અનેકાન્તસ્વરૂપ આત્માની અકારણ–કાર્યશક્તિ એમ બતાવે છે કે તારું કાર્ય
કરવા માટે પર સાથે કાંઈ સંબંધ નથી; જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મામાં પોતામાં એવી તાકાત છે
કે પોતાના કાર્યનું કારણ પોતે જ થાય. આત્મામાં એવો સ્વભાવ છે કે તેનું કાર્ય બીજાથી
કરાતું નથી, ને પોતે બીજાના કાર્યનું કારણ થતો નથી. પર સાથે જેને કર્તાકર્મની કે
કારણ–કાર્યની બુદ્ધિ