અનુભવમાં આવે છે. આવા અનુભવરૂપે આત્મા પરિણમ્યો ત્યારે આત્મા આત્મારૂપે પ્રસિદ્ધ થયો.
રાગાદિને તો મૂર્ત પણ કહ્યા છે, તે અમૂર્ત–આત્મસ્વભાવથી જુદા છે ને મૂર્તકર્મના સંબંધે થયેલા છે
માટે તેને મૂર્ત કહ્યા, ને અવધિજ્ઞાનના મૂર્તવિષયમાં ગણ્યા. ભગવાન આત્માને સ્વભાવદ્રષ્ટિથી
જુઓ તો, અત્યારે કર્મસંબંધની વચ્ચે રહેવા છતાં પણ તે પોતાના અમૂર્તસ્વભાવે જ પરિણમે છે.
અમૂર્તપણું તેના દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય ત્રણેમાં છે; અને તે જ આત્મા છે; મૂર્ત કે મૂર્તના સંબંધે થયેલા
વિકારી ભાવો તે ખરેખર આત્મા નથી. અત્યારે દ્રવ્ય–ગુણ અમૂર્ત ને પર્યાય મૂર્ત–એવું કાંઈ નથી.
દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય ત્રણેથી એકાકાર આત્મા અમૂર્તપણે અનુભવમાં પ્રસિદ્ધ થાય છે. મૂર્ત એવા દેહ
સામે (કે રાગાદિ સામે) જોયે અમૂર્ત આત્માની ખરી ઓળખાણ થતી નથી. અત્યારે આત્માને
મૂર્ત માને ને પછી અમૂર્તપણું (સિદ્ધદશા) પ્રગટે એમ બને નહીં. અમૂર્તસ્વભાવ છે તેની
કબુલાતથી જ સાક્ષાત્ અમૂર્તપણું પ્રગટે છે ને પર્યાયમાંથી કર્મનો સંબંધ છૂટી જાય છે. અત્યારે
આત્મા કર્મના સંબંધવાળો છે–દેહવાળો છે–મૂર્ત છે–વિકારી છે એમ જ અનુભવ્યા કરે તો શુદ્ધ
આત્મા અનુભવમાં ક્યારે આવશે?
ભારતના અને દુનિયાના ભોળા લોકો ગપગોળાની કલ્પિત આગાહીઓથી દોરવાઈને
ભડકામણી વાતો ફેલાવાય છે. –તાજેતરમાં ઘણી વખત એવી અફવાઓ ઊડી–જે સંપૂર્ણ અસત્ય
જ સિદ્ધ થઈ. જીવો એક થોડા કલ્પિત ભયથી બચવા કેવી ચિન્તા કરે છે! પણ સંસારના જન્મ–
મરણથી રહિત, અને જ્યાં કોઈપણ ઉપદ્રવ પહોંચી ન શકે એવા અચિંત્યશક્તિમય શાશ્વત
સિદ્ધપદનું ચિન્તન કેમ નથી કરતા! સન્તો કહે છે કે હે જીવ! ભવિષ્યની વ્યર્થ ચિન્તામાં તારા
વર્તમાનને ભૂલી ન જા. વર્તમાન જેનું ઉત્તમ છે તેનું ભવિષ્ય પણ ઉત્તમ જ હોય છે. અત્યારના
માણસો જ્યોતિષના નામે જે આગાહીઓ કરે છે તે લગભગ કલ્પિત ગપગોળા સિવાય કાંઈ જ
હોતું નથી. જ્યાં આત્માની આસ્તિકતા છે, જ્યાં આલોક–પરલોકની શ્રદ્ધા છે, જ્યાં સર્વજ્ઞનો
વિશ્વાસ છે અને જ્યાં આત્મિક જીવનનો ઉલ્લાસ છે ત્યાં એવા કોઈ ગપ્પાષ્ટકનો ભય હોતો
નથી. જ્યાં સાચો પ્રલય થાય તોપણ ભય નથી ત્યાં કલ્પિત ગપગોળાનો તો ભય કેમ હોય!