Atmadharma magazine - Ank 294
(Year 25 - Vir Nirvana Samvat 2494, A.D. 1968).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 12 of 45

background image
ચૈત્ર ૨૪૯૪ : આત્મધર્મ : ૯
ધર્મ એટલે સુખ

મુમુક્ષુ ભાઈ શ્રી નવલચંદ જે. શાહે ગુરુદેવના
પ્રવચનઅનુસાર ધર્મનું સ્વરૂપ લખ્્યું હતું. –જેની શૈલી સુગમ હોવાથી
અહીં આપ્યું છે; –તે સર્વે જિજ્ઞાસુઓને ઉપયોગી થશે.
(સં.)
[અમર જીવની પ્રાપ્તિની રીત]
ધર્મ સુખ માટે છે : દરેક જીવ સુખ ચાહે છે. ખોટા ઉપાયથી સુખ મળતું નથી,
પણ ચાહના તો સહુને સુખની જ છે. ધર્મ સુખનો ઉપાય છે.
ધર્મ એટલે વસ્તુનું સ્વરૂપ : હું જે પદાર્થ છું, તે કોણ છે, ક્યારથી છે, કોનાથી
ટકે છે, કેવા સ્વરૂપે છે, કયાંસુધી રહે છે? વગેરે નક્કી કરીને પછી શું કરવું ઘટે છે તેનો
વિચાર કરવો. આમ ન થાય તો અમસ્તું દુઃખ ઉત્પન્ન થાય છે.
જેમ સર્પ કરડ્યો હોય એકને, અને બીજો કહે કે મને ઝેર ચડ્યું; ખાધું હોય
નોકરે અને શેઠ કહે કે મારું પેટ ભરાયું; તાવ આવ્યો હોય શરીરમાં, ને જુદા પ્રદેશોમાં
(અસંખ્ય ચેતનપ્રદેશોમાં) રહેલો જીવ કહે કે મને તાવ આવ્યો; ખાધું શરીરે અને
અરૂપી સૂક્ષ્મ ચેતનપદાર્થ કહે કે મેં ખાધું; –આમ સાચા નિર્ણય વગર ખોટું દુઃખ ઉત્પન્ન
થાય. તેથી હવે એટલું તો પહેલાં નક્ક્ી કરવું કે હું કોણ છું? દરેક જીવ પોતાની અસ્તિ
એટલે પોતાનું હોવાપણું, પોતાનું ‘અહં’ પણું તો ચાહે છે, (પરમાં ‘અહં’ પણું તે દોષ
છે, પરંતુ પોતામાં જ પોતાનું અહંપણું એટલે કે સ્વમાં જ સ્વબુદ્ધિ–તે દોષ નથી પણ તે
તો શ્રદ્ધાનું કાર્ય છે,) પોતાનો અભાવ કોઈ ચાહતું નથી. પોતે કઈ અસ્તિ છે? તેનો
નિર્ણય કરવા માટે જિનેન્દ્રભગવાને સરલ અને અકાટ્ય ઉપાય બતાવ્યો છે; તે ઉપાય
એટલે છ દ્રવ્યોનાં લક્ષણ સહિત વિભાગ કરવો તે.
તમે શરીર નથી, તમે જીવ છો:
જીવ અને અજીવ (–પુદ્ગલ–ધર્માસ્તિ–અધર્માસ્તિ–આકાશ ને કાળ)–આ દ્રવ્યો
એકબીજાથી ભિન્ન છે. આમ હોવાથી એકદ્રવ્ય બે દ્રવ્ય હોઈ શકે નહિ; જેમ