: માગશર : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૨૭ :
સાચું સુખ ને તેનું સાચું સાધનન
(પ્રવચનસર ગથ ૬૯ – ૭૦)
* શુદ્ધોપયોગ તે તો જ્ઞાનથી અને સુખથી અવિરુદ્ધ છે. પણ શુભરાગ તે તો
જ્ઞાનથી અને સુખથી વિરુદ્ધ છે. માટે અતીન્દ્રિય સુખના અભિલાષી જીવે શુભરાગ
છોડવા યોગ્ય છે અને શુદ્ધોપયોગ જ અંગીકાર કરવા યોગ્ય છે.
* શુભોપયોગનું સાધ્ય તો ઈન્દ્રિયસુખ છે, ઈન્દ્રિયસુખ કહો કે સંસાર કહો; તે
શુભોપયોગવડે સધાય છે, પણ શુભોપયોગ વડે કાંઈ સાચું સુખ કે મોક્ષ નથી સધાતો.
મોક્ષ તો શુદ્ધોપયોગ વડે જ સધાય છે. શુદ્ધોપયોગનું સાધ્ય અતીન્દ્રિય સુખરૂપ મોક્ષ;
અને શુભોપયોગનું સાધ્ય ઈન્દ્રિયસુખરૂપ સંસાર.
* કોઈ કહે કે–વીતરાગી દેવ–ગુરુની ભક્તિના શુભરાગમાં અમારો હેતુ તો
મોક્ષનો છે! તો કહે છે કે ભાઈ! રાગ કદી મોક્ષનો હેતુ થઈ શકતો નથી. શુભ રાગને
હેતુ બનાવીને તેના વડે મોક્ષ સાધવા માંગે તેને મોક્ષના સાચા હેતુની ખબર નથી.
રાગને મોક્ષનો હેતુ માનતાં મોક્ષની ને માર્ગની શ્રદ્ધામાં વિપરીતતા થાય છે. મોક્ષનું
સાચું કારણ તો રાગ વગરનો શુદ્ધ ઉપયોગ જ છે, તેને ઓળખે તો જ મોક્ષની ને તેના
માર્ગની સાચી શ્રદ્ધા થાય.
* અરે, હજી તો મોક્ષનો સાચો હેતુ શું છે તેને પણ જીવો ઓળખતા નથી.
આચાર્યદેવ કહે છે કે ભાઈ! જે શુભને તું અજ્ઞાનથી મોક્ષનું સાધન માને છે તે શુભ વડે
તો ઈન્દ્રિયસુખની સામગ્રી સધાય છે, કાંઈ મોક્ષ કે અતીન્દ્રિયસુખ તેના વડે સધાતું નથી.
મોક્ષનું પરમસુખ શુદ્ધોપયોગ વડે જ સધાય છે. આ રીતે સાચા સાધનને ઓળખ્યા
વગર સાધ્યની સિદ્ધિ થાય નહિ.
* મોક્ષના સાચા સાધનને ઓળખ્યા વગર, બહારના બીજા કલ્પિત સાધનો
અનંત વાર જીવે કર્યા, પણ તેનાથી જરાય સુખ ન સધાયું, તેનાથી માત્ર બહારની
અનુકૂળ સામગ્રી મળી એટલે કે ઈન્દ્રિયવિષયો મળ્યા ને તેમાં સુખ માનીને સંસારમાં જ
જીવ રખડ્યો અનુકૂળ વિષયો તરફનું વલણ તે પણ દુઃખ જ છે. જગત જેને સુખ કલ્પે
છે એવું ઈન્દ્રિયસુખ તે ખરેખર તો દુઃખ જ છે, સ્વસન્મુખ થઈને ચૈતન્યની પરમ શાંતિનું
વેદન તે જ સાચું સુખ છે, ને તેની પ્રાપ્તિ શુદ્ધોપયોગ વડે જ થાય છે.