: આસો : ૨૪૯૬ આત્મધર્મ : ૩૭ :
થઈને મોક્ષ સુધી તેની અખંડ આરાધના કરવી.–તેનો ઉપદેશ ભગવતી આરાધનામાં
આપ્યો છે.
હે જીવ! તારે તારી આરાધના અખંડ કરવી હોય તો શુદ્ધ આત્મામાં ઝંપલાવ!
ચારે આરાધનાનું શરણ પોતાનો આત્મા છે; બહારમાં બીજાના શરણે આરાધના થતી
નથી. જેણે પોતાના આત્માનું સ્વરૂપ જાણીને તેનું શરણ લીધું તેને સદાય આરાધના જ
છે. સમસ્ત શ્રુતજ્ઞાન છે તે આરાધનાનો જ વિસ્તાર છે, એટલે આરાધના તે જ
સર્વશ્રુતનો સાર છે. આવી આરાધના ભગવંતોએ આરાધી તેથી તેને ‘ભગવતી’
કહેવામાં આવી છે. [जय भगवती आराधना]
ક્ષણિક તાદાત્મ્ય અને
ત્રિકાળ તાદાત્મ્ય
ઈષ્ટોપદેશ આશાધર–ટીકામાં કહ્યું છે કે સિદ્ધપર્યાયની
સાથે આત્મા ‘કથંચિત્ તાદાત્મ્ય’ છે; ત્રિકાળ તાદાત્મ્ય નથી
પણ વર્તમાન એક સમયનું તાદાત્મ્ય છે, માટે કથંચિત્–
તાદાત્મ્ય કહ્યું છે. જેમ કથંચિત્ તાદાત્મ્ય કહ્યું; તેમ કથંચિત્
ભિન્ન કહ્યું. તે બંનેની સંધિ છે. વીતરાગી શાસ્ત્રોમાં બધા
કથન પરસ્પર મેળવાળાં છે. રાગાદિ વિકાર સાથે તો
આત્માના જ્ઞાનસ્વભાવને એક સમય પણ તાદાત્મ્યસિદ્ધ
સંબંધ નથી; નિર્મળ પર્યાયને આત્મા સાથે એક સમયનું
તાદાત્મ્યપણું છે, ને જ્ઞાનાદિ સ્વભાવરૂપ ગુણોને આત્મા સાથે
ત્રિકાળ તાદાત્મ્યપણું છે.–આવું વસ્તુસ્વરૂપ દિગંબર સન્તો
સિવાય બીજા કોણ સમજાવે? આવું અંતરમાં ભેદજ્ઞાન કરવું
તે જ સમ્યગ્દર્શન અને સમ્યગ્જ્ઞાન છે, આના વિના મોક્ષમાર્ગ
હોતો નથી.