વીતરાગી સંતોના અનુભવનું હાર્દ કહો, સમ્યગ્દર્શનની
રીત કહો, કે પહેલાંમાં પહેલો ધર્મ કહો–તેનું અલૌકિક
સ્વરૂપ આ ગાથામાં આચાર્યદેવે પ્રસિદ્ધ કર્યું છે. નિશ્ચય–
વ્યવહારના બધા ખુલાસા આમાં આવી જાય છે. આ
ગાથાના ભાવો સમજતાં બધા શાસ્ત્રોનું હાર્દ સમજાઈ જાય
છે...અપૂર્વ સમ્યગ્દર્શન થાય છે...ને આનંદરસની ધારા
આત્મામાં વહે છે.
જ્ઞાનદર્શનચારિત્રસ્વરૂપ આત્મા છે––એવા ગુણગુણીભેદરૂપ વ્યવહાર દ્વારા
અવલંબન છોડી દીધું–તેને માટે ‘વ્યવહાર તે પરમાર્થનો પ્રદિપાદક’ કહ્યો. પણ
વ્યવહારના ભેદના વિકલ્પમાં જ જે અટકી જાય, ને ભેદના વિકલ્પને ઉલ્લંઘીને અભેદમાં
ન પહોંચે તેને સમજાવે છે કે હે ભાઈ! વ્યવહાર તો બધોય અભૂતાર્થ છે. વ્યવહાર પોતે
કાંઈ પરમાર્થ નથી.––વ્યવહારને પરમાર્થનો પ્રતિપાદક ત્યારે જ કહેવાય કે જ્યારે તે
વ્યવહારનું લક્ષ છોડીને અભેદરૂપ પરમાર્થને લક્ષમાં લઈ લ્યે. પરમાર્થ કહો કે ભૂતાર્થ
કહો,–તે એક શુદ્ધ જ્ઞાયકભાવ છે, એવા ભૂતાર્થસ્વભાવને શુદ્ધનયવડે અનુભવવો તે જ
સમ્યગ્દર્શન છે.––આવા સમ્યગ્દર્શનનું પ્રતિપાદન કરનાર આ ૧૧મું સૂત્ર તે જૈન–