: વૈશાખ : ૨૪૯૯ આત્મધર્મ : ૩ :
–એ પાંચ મહા પરમાગમ રચીને, આનંદસ્વરૂપ
આત્માનો વૈભવ દેખાડ્યો છે. આત્માને આનંદ કેમ થાય? તેની
આમાં વાત છે. અહો, આત્મામાં અતીન્દ્રિય આનંદ છે, તે મંગળ
છે. આવા આત્માના આનંદની નિજભાવના માટે મેં આ
પરમાગમની રચના કરી છે–એમ શ્રી કુંદકુંદપ્રભુ નિયમસારમાં
કહે છે; એટલે મુમુક્ષુ શ્રોતાઓએ પણ પરમાગમના અભ્યાસવડે
સ્વસન્મુખ થઈને નિજઆત્માની ભાવના કરવા જેવી છે.
સ્વસન્મુખ થઈને ધર્મીજીવ એમ અનુભવે છે કે હું આ
શુદ્ધઅનુભૂતિસ્વરૂપ છું. ધ્રુવસ્વરૂપ હું છું, ને તેની સન્મુખ થઈને જે
આનંદની અનુભૂતિ થઈ–તે અનુભૂતિસ્વરૂપ પણ હું છું. આનંદનું જે
વેદન થયું તે આત્મા જ છે.–આવા આત્માને ધર્મી જ અનુભવે છે.
અહો, દુનિયાની વિકથાથી પાર આ આત્માના ધર્મની
કથા છે.–આવી ધર્મકથા, આત્માના આનંદસ્વભાવની કથા કોઈ
મહા ભાગ્યે સાંભળવા મળે છે......ને અંદર લક્ષગત કરીને તેની
અનુભૂતિ થતાં જે આનંદ થાય છે–તેની તો શી વાત! શુદ્ધદ્રવ્ય ને
તેમાં અભેદ પરિણમેલી શુદ્ધપર્યાય બંનેનું જ્ઞાન તેમાં આવી જાય
છે.–આવી અનુભૂતિમાં જે આનંદનું વેદન થયું તે આનંદની
અનુભૂતિરૂપે આત્મા જ પરિણમ્યો છે, તેથી તે અનુભૂતિસ્વરૂપ
આત્મા જ છે. તે અનુભૂતિમાં પોતાનો શુદ્ધ પરમસ્વભાવ જ
ઉપાદેય છે. તે પરમ સ્વભાવને ઉપાદેય કરતાં, એટલે તેની
સન્મુખ થઈને અનુભૂતિ કરતાં જે આનંદના વેદન સહિત
નિર્મળદશા પ્રગટી, તેમાં આત્મા અભેદ હોવાથી તે આત્મા જ છે.
અહો, આજે તો પરમાગમ–મંદિરમાં પંચપરમેષ્ઠી જેવા
પાંચ પરમાગમ પધરાવ્યા... પરમાગમના અક્ષર આરસમાં
કોતરાયા, તે આત્માનો અક્ષર–સ્વભાવ (ખરે નહિ–નાશ પામે
નહિ એવો અક્ષર સ્વભાવ) બતાવે છે, તે ‘અક્ષર’ને નિર્મળ
જ્ઞાનશિલામાં કોતરવો–તે ભાવપરમાગમની પ્રતિષ્ઠા છે. અહો, જે
પરમાગમનો આટલો અદ્ભુત મહિમા છે, તે પરમાગમ
આત્માના જ મહિમાને પ્રસિદ્ધ કરે છે. અહો, આવો પરમ
જ્ઞાયકસ્વભાવ–તેની સન્મુખતારૂપ નિજભાવના તે મહા
આનંદરૂપ છે, ને એવી નિજભાવના માટે જ વીતરાગી
પરમાગમોની રચના છે. અંતર્મુખ થઈને જેણે નિજસ્વભાવને
ઉપાદેય કર્યો તે જ પરમાગમના સારને