: પોષ : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૩૩ :
સું........દ........ર........
બે મિત્રો; બંને રાજપુત્રો બંનેના શરીર અત્યંત સુંદર, બંને સુંદર રાજમહેલમાં
વસનારા, બંને પાસે સુંદર સ્ત્રીઓ, સુંદર વસ્ત્રો–આભૂષણો, ઊંચામાં ઊંચા ઠાઠમાઠ
વૈભવ વચ્ચે બંને રહેનારા. બંને મિત્રોનું મિલન થયાને ઘણો વખત વીતી ગયો; વર્ષોથી
એકબીજાને જોયેલા નહિ. એક મિત્રને થયું કે–ચાલ, મારા મિત્રને મળી આવું....ને એ તો
ચાલ્યો. મિત્રને મળવા.
જતાંજતાં વચ્ચે એક વન આવ્યું. વનમાં એક ઝાડ નીચે જીર્ણ–શીર્ણ શરીરવાળા
કોઈ સાધુ ધ્યાનમગ્ન બેઠા હતા. પેલો મિત્ર પણ ત્યાં વિસામો લેવા બેઠો...તેણે સાધુને
જોયા...જોતાં વેંત આશ્ચર્યથી તેના મોઢામાંથી ઉદ્ગાર નીકળી ગયા–અરે મિત્ર! તું અહીં?
હું તો તને મળવા જઈ રહ્યો હતો....ને તું અહીં, આ–રૂપમાં ક્્યાંથી? (પોતે જે
રાજકુમારમિત્રને મળવા જતો હતો તે રાજકુમાર જ સાધુવેષમાં હતા.)
સાધુએ કહ્યું–મિત્ર! એ બધું છોડીને હું સાધુ થયો છું, આત્માનો સાધક થયો છું.
‘અરે મિત્ર! એ સુંદર રાજ્ય, સુંદર સ્ત્રીઓ, બાગબગીચા વગેરે વૈભવો–એ
બધાયને તમે કઈ રીતે છોડી શક્યા? એ બધા સુંદર પદાર્થો પણ તમને અસાર કેવી રીતે
લાગ્યા? ’ મિત્રે પૂછ્યું.
‘સાંભળ, મિત્ર! ’ સાધુએ કહ્યું–એ બધી વસ્તુઓ સુંદર તો ખરી, છતાં તે બધી
સુંદર વસ્તુઓ પણ જેની પાસે સર્વથા અસુંદર લાગે–એવી બીજી કોઈ એક પરમ સુંદર
વસ્તુને મેં મારા અંતરમાં દેખી; એટલે તેની પાસે બીજા બધાયને અસુંદર અને અસાર
સમજીને મેં છોડી દીધા. મને કાંઈ ખોટ નથી ગઈ, મેં વધુ સુંદરતા મેળવી છે.
સ્વામી! એ સુંદર વસ્તુ કઈ છે કે જેની સુંદરતાથી મુગ્ધ થઈને, એ સુંદરતા પાસે
આખું જગત તમને અસુંદર લાગ્યું?
હે મિત્ર! એ વસ્તુ છે–ચૈતન્યતત્ત્વ! પોતાનું ચૈતન્યતત્ત્વ અને તેના શાંતરસનું
વેદન, તે અદ્ભુત સુંદર છે. પરથી ભિન્ન આત્માના એકત્વમાં જે સુંદરતા છે તે સુંદરતા
જગતમાં બીજે ક્યાંય નથી. એની સુંદરતામાં વીતરાગતા છે, ને વીતરાગતામાં આનંદ છે.