: ૮ : આત્મધર્મ : મહા : ૨૫૦૧
લેખાંક – ૨
દુનિયામાં ક્યાંય પણ શાંતિ–ખરેખરી શાંતિ હોય તો તે
આત્મામાં જ છે, ને આત્માને જાણવાથી જ તેનું વેદન થાય છે.
જિનમાર્ગી સન્તો આવી અપૂર્વ શાંતિને પામ્યા છે, ને એવી
શાંતિના પિપાસુ ભવ્યજીવોને કહે છે કે તમે પણ અપૂર્વ શાંતિ
પામવા માટે આત્માને ઓળખો. આત્માની ઓળખાણ
કરાવનારું સુગમ શાસ્ત્ર ‘સમાધિશતક’ તેનાં પ્રવચનોનું દોહન
આપ વાંચી રહ્યા છો. –સં.
સાચી શાંતિ પામવા આત્માને ઓળખવાનું કહ્યું; ત્યાં પ્રશ્ન ઊઠે છે કે આત્મા
કેટલા પ્રકારના છે? અને તેમાંથી કેવો આત્મા ઉપાદેય છે તથા કેવો આત્મા હેય છે?
તેના ઉત્તરમાં આત્માની ત્રણ દશા સમજાવીને, તેમાં હેય ઉપાદેય ક્યા પ્રકારે છે તે
બતાવે છે. સામાન્યપણે તો બધા આત્મા ઉપયોગસ્વરૂપ છે; પર્યાયઅપેક્ષાએ તેના ત્રણ
પ્રકાર છે–બર્હિઆત્મા; અંર્તઆત્મા, અને પરમાત્મા. તેમાંથી અંતરાત્મારૂપ ઉપાયવડે
પરમાત્મપણાને ઉપાદેય કરો ને બહિરાત્મપણાને તજો.
* બાહ્ય શરીરાદિ પદાર્થોને જ
આત્મા માને છે તે બહિરાત્મા છે.
* જેને અંતરમાં દેહાદિથી ભિન્ન
જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ આત્માનું ભાન છે
તે અંતરાત્મા છે.
* જેણે પરમ ચૈતન્યશક્તિ ખોલીને
પરમ સર્વજ્ઞપદ પ્રગટ કર્યું તે
પરમાત્મા છે.