PDF/HTML Page 1353 of 1906
single page version
mumukṣhuḥ- āj charchā sunate samay manamen ek vichār ā gayā ki jaise samayasārake sāth pravachanasārakā mel hai. to ... usakā sachchā gnān barābar gnānapradhān .... . aise gurudev aur āpako donoṅko sune to use jo chāhiye, jo kṣhati ho to vah āpake parichayase use spaṣhṭa ho. donoṅkā sumel ho aisā lage. gurudevake pās bahut sunā hai, phir bhī āpase jab dūsarā prakār jānaneko mile tab mānon sandhi hotī ho, aisā lage.
samādhānaḥ- ... dr̥uṣhṭi-gnānakī sandhi ātī thī. parantu pakaḍanā (kaṭhin paḍatā thā). ādamīkī jaisī dr̥uṣhṭi ho, vaisā pakaḍe.
mumukṣhuḥ- dr̥uṣhṭikā viṣhay aur gnānakā viṣhay, donoṅke melamen bahut sūkṣhmatā hai.
samādhānaḥ- usamen bhūl ho aisā hai.
mumukṣhuḥ- āj to bahut sundar (spaṣhṭīkaraṇ āyā).
samādhānaḥ- dr̥uṣhṭānta hai. logoṅko pūranapūrīkā hotā hai na, isaliye pūranapūrīkā dr̥uṣhṭānta diyā. bākī chaitanyakā apūrva ānanda alag aur pūranaporī to jaḍ hai. parantu logoṅko samajhānā kaise? isaliye gurudevane dr̥uṣhṭānta diyā.
mumukṣhuḥ- vah ānanda hamen mālūm paḍe, us prakārase bhāṣhāmen ā sakatā hai?
samādhānaḥ- bhāṣhāmen na āye. vah to anupam hai. jagatakī koī vastukī use upamā nahīn de sakate. vah to apūrva hai. chaitanya vastu alag, usake guṇ alag, usakā ānanda alaga. sab alag hai. vah to use samajhāneke liye anek prakārase upamā dī hai. gurudevane bhinna-bhinna prakārakī upamā dī. pūranapūrīkī de, ghīkī de, anek jātakī de. ghīkā svād kaisā? gurudev bahut bār kahate the, usakā varṇan karane jāy to kar na sake. vaise ātmākā ānanda apūrva hai.
chāron orase logoṅko usakā svād hotā hai, us dr̥uṣhṭise. bākī chaitanya vastu alag hai aur yah jaḍ vastu alag hai. bākī use koī jaḍakī upamā lāgū nahīn paḍatī. devalokakī r̥uddhikī upamā bhī use lāgū nahīn paḍatī. indrakā indrāsan aur devalokakī r̥uddhi... "rajakaṇ ke r̥uddhi vaimānik devanī, sarve mānyā pudagal ek svabhāv jo.' sab
PDF/HTML Page 1354 of 1906
single page version
pudagalake svabhāv hai. vah svabhāv aur chaitanya svabhāv donon alag vastu hai. chaitanyakā ānanda apūrva hai. vah to anupam hai. use koī upamā lāgū nahīn paḍatī.
mumukṣhuḥ- chaitanya merā dev hai, use hī main dekhatā hū̃n. dūsarā kuchh mujhe dikhatā hī nahī̃n.
samādhānaḥ- chaitanyakī or dr̥uṣhṭi gayī, vah dr̥uṣhṭi vahān̐ sthāpit ho gayī. to dr̥uṣhṭi ab chaitanyako hī dekhatī hai, dūsarā vibhāv dikhatā nahī̃n. dr̥uṣhṭike āge vibhāv gauṇ ho jātā hai. use sab gnān hai ki abhī adhūrī avasthā hai, abhī pūrṇa kevalagnān huā nahīn hai, abhī bākī hai. vah sab gnānamen jānatā hai. parantu dr̥uṣhṭi chaitanyakī or gayī, vah dr̥uṣhṭi vahān̐ sthāpit ho gayī to main mere chaitanyadevako hī dekhatā hūn̐, bākī sab usake āge gauṇ ho jātā hai.
main akelā chaitanya ananta mahimāse, ananta svabhāvase bharā huā chaitanya, divya shaktise bharā aisā chaitanyadev, use hī main dekhatā hū̃n. antaramen jahān̐ jātā hūn̐ to chaitanyadave hī dikhatā hai. vibhāv mujhe dikhatā nahī̃n. usakī dr̥uṣhṭikī apekṣhāse (kahā hai). merī najar vahīn tham̐bh gayī hai, bāhar kahīn merī dr̥uṣhṭi jātī nahī̃n. gnānakā upayog jātā hai, us bātako gauṇ karake dr̥uṣhṭi chaitanyako hī dekhatī hai.
mumukṣhuḥ- dr̥uṣhṭi arthāt shraddhā, utanā hī nahīn? najar bhī vahān̐ tham̐bh gayī hai?
samādhānaḥ- najar vahān̐ tham̐bh gayī hai. shraddhā mātra buddhise kar lī, aise shraddhā nahī̃n. chaitanyakā astitva pahachānakar us par dr̥uṣhṭi tham̐bh gayī hai, najar vahān̐ tham̐bh gayī hai.
mumukṣhuḥ- aisā ātā hai ki vibhāv pariṇām hote samay hī teremen nirmalatā bharī hai, parantu tū vibhāvamen tanmay ho rahā hai. agnānī vibhāvamen tanmay ho rahā hai.
samādhānaḥ- us samay nirmalatā svabhāvamen to hai, parantu agnān avasthāmen vah vibhāvamen tanmay ho gayā hai. parantu vibhāvamen tanmay ho gayā, isaliye usakī nirmalatākā nāsh nahīn ho gayā. usakī svabhāv-shaktimen nirmalatā to bharī hai. jis kṣhaṇ vah tanmay ho rahā hai, usī kṣhaṇ nirmalatā usamen shaktirūpase bharī hai. usakā nāsh nahīn huā hai. us samay yadi tū terī dr̥uṣhṭi badal to tere svayammen tū nirmalatākā piṇḍa hai aur shaktise bharā hai. usī vakta dr̥uṣhṭi badal to terā astitva maujūd hī hai. kahīn khojane jānā paḍe aisā nahīn hai, tū svayam hī hai. isaliye dr̥uṣhṭi badal to usī kṣhaṇ teremen nirmalatā bharī hai. dr̥uṣhṭi badalatā nahīn hai, isaliye vibhāvamen tanmay ho rahā hai, dr̥uṣhṭi bāhar hai isaliye.
mumukṣhuḥ- agnānī ho use bhī astitvakā utanā hī khyāl ā sakatā hai?
PDF/HTML Page 1355 of 1906
single page version
samādhānaḥ- astitvakā khyāl ā sake, phir usakī yathārtha pratīti aur pariṇaman nahīn hai. khyāl to āye. jo palaṭatā hai vah sab vibhāvamen-se palaṭatā hai na. pahale to koī svabhāvakā gnān hotā nahī̃n. jo palaṭatā hai, jo svabhāv-or jātā hai, vah agnān avasthā ho usamen-se gnān hotā hai. isaliye astitvakā gnān ho sakatā hai. parantu usakī yathārtha pariṇati aur bhedagnān bādamen hote haĩn. parantu use astitvakā khyāl ā sakatā hai ki main yah chaitanya hūn̐, yah vibhāv hai. aise khyālamen le sakatā hai.
mumukṣhuḥ- gnān parase gnāyak par kaise jānā? gnānaguṇ pragaṭ dikhatā hai, to gnāyak par kaise jānā?
samādhānaḥ- gnānaguṇ hai vah ek paryāyamātra nahīn hai. vartamān jāne utanā gnān, aisā nahī̃n. parantu gnān, ek gnāyak astitva, gnānakā astitva grahaṇ karanā. gnān gnānarūp.. vartamān jāne isaliye gnān, usane kuchh jānā isaliye gnān hai, aisā nahī̃n. parantu vah pūrā gnānakā astitva hai. dravyarūp gnānakā ek astitva hai. aise gnāyakako grahaṇ karanā. bāharase jānā, gneyako jānā isaliye gnān, par-or usakī dr̥uṣhṭi gayī aur jo jānanemen āyā vah gnān, aisā nahī̃n. parantu gnāyak svayam, gnān svayam astitva svataḥsiddha hai. aise gnāyakako grahaṇ karanā.
jitanā gnānamātra vah maĩn. kuchh jānā isaliye gnān, aisā nahī̃n. svayam jānanevālā jo gnāyak svabhāv hai vahī main hū̃n. aise gnāyak-or, akhaṇḍa astitvakī or dr̥uṣhṭi denī ki yah jo jānanevālā hai vah main hū̃n. ise jānā, ise jānā isaliye gnān, aisā nahī̃n. parantu gnāyakakā astitva jānanasvarūp hai, vah maiain hū̃n.
mumukṣhuḥ- gneyoṅkā jānanarūp gnān utanā hī gnān nahī̃n.
samādhānaḥ- utanā hī gnān nahīn, parantu svayam gnān hai. gnāyakatā anantatāse bharī gnāyakatā hai, ananta agādhatāse bharī gnāyakatā vah main gnāyak hū̃n. koī kārya kare, prakāsh ho to prakāshakā kārya kare, aisā nahī̃n. prakāshakā puñj hai vahī prakāsh hai. barphakā puñj hai vahī barpha hai. parantu ṭhaṇḍekā kārya isaliye barpha hai, aisā nahī̃n. parantu vah vastu svayam hī ṭhaṇḍasvarūp hai. vastu svayam hī prakāshakā puñj hai. aise chaitanya svayam hī gnāyak jānanasvabhāvase bharī vastu hai. aise gnāyakako grahaṇ karanā. vah kārya karatā hai isaliye gnān, aisā nahī̃n. parantu svayam gnānarūp hī hai.
mumukṣhuḥ- paryāy parase dravya par jānā..
samādhānaḥ- hān̐, pūrā gnāyak svayam hai.
mumukṣhuḥ- us jīvako astitvakā khyāl āye, usakā artha gnāyakakā khyāl āye?
PDF/HTML Page 1356 of 1906
single page version
samādhānaḥ- gnāyakakā, akhaṇḍa gnāyak anantatāse bharā gnāyakakā astitva khyālamen āye.
mumukṣhuḥ- mārgakī yukti sūjh jāy to mārga mil jāya. usamen yuktimen kyā kahanā hai?
samādhānaḥ- svayaṅko gnāyak kaise grahaṇ karanā vah yukti hai. yah gnān hai aur yah rāg hai, aisī bhedagnānakī yukti sūjh jāya. ye rāg vibhāv hai, jo shubhāshubh bhāv hai, vah main nahīn hū̃n. parantu main gnāyak hū̃n. aise svayaṅko gnān dvārā-pragnāchhainī dvārā bhinna kare, nij gnānalakṣhaṇako grahaṇ kar le, vah yukti hai. isamen gnānalakṣhaṇ kaun-sā aur vibhāvakā lakṣhaṇ kaun-sā, un donoṅke lakṣhaṇako pahachānakar, main yah gnāyak hūn̐ aur yah vibhāv hai, aise bhinnatā kare. yukti sūjh jāy arthāt svayam apanā lakṣhaṇ pahachān le, antaramen gaharāīmen jākara.
mumukṣhuḥ- āp bolate ho to tab aisā lagatā hai, mānon ekadam saral hai. aisā lagatā hai. to itanā kaṭhin kyon ho gayā hogā?
samādhānaḥ- anādikā abhyās hai. usamen vibhāvamen aisā tanmay ho gayā hai ki use gnānako bhinna karanā mushkil paḍatā hai ki main yah gnāyak hūn̐ aur yah vibhāv hai. is prakār use bhinna karanemen (kaṭhin paḍatā hai). svayam anādike abhyāsase itanā tanmay ho gayā hai, isaliye antaramen jānemen aur sūkṣhma honemen use mushkil paḍatā hai, isaliye use kaṭhin lagatā hai. bākī vastu to donon bhinna hī haĩn.
gnāyak vah gnāyak hai aur vibhāvakī paryāyen vah svayaṅkā mūl svabhāv nahīn hai. vastu to vastu hī hai. isaliye vah to sahaj hai. apanā svabhāv hai isaliye sahaj aur sugam hai, parantu anādike abhyāsake kāraṇ use durlabh ho gayā hai. dr̥uṣhṭi bāhar dauḍatī rahatī hai. isaliye antaramen use sthir karanī, svayaṅko grahaṇ karanā use mushkil ho gayā hai.
nij nayananī āḷase,.. gurudev kahate the na? nirakhyā nahi harine jarī. nij netrakī ālasake kāraṇ svayam dekhatā nahīn hai. usamen anādi kāl vyatīt kiyāā. bāharase kahīnse prāpta hogā, isamen-se prāpta hogā, kriyāmen-se prāpta hogā, kuchh bāharakā karake prāpta hogā, aisā mān-mānakar kāl vyatīt kiyā. parantu antar dr̥uṣhṭi karake nij svabhāvako pahachānā nahī̃n.
gurudevane baḍe dhodh bahāye haĩn. sabako saral aur sugam kar diyā. ātmākī utanī mahimā batāyī, ātmā koī apūrva, usakā bhedagnān kaise ho? unakī vāṇīmen utanā joradār ātā thā. parantu karanekā svayaṅko bākī rah jātā hai. kahīn kisīkī bhūl na rahe, itanā joradār kahate the aur utanā saral aur sugam karake kahate the.
PDF/HTML Page 1357 of 1906
single page version
mumukṣhuḥ- gurudevane to bahut batāyā, lekin bhūlamen-se āpane hamen bāhar nikālā. āpake pratāpase ham... nahīn to ham bahut baḍī bhūlamen paḍe the.
mumukṣhuḥ- koī bār to antaramen ḍherake ḍher lag jāy aur kabhī sahaj jaisā ho vaisā rahatā hai. in donommen antar kyā hai?
samādhānaḥ- koī bār puruṣhārthakī gati aisī jātakī ho to antaramen-se ḍherake ḍher lag jāya. koī bār sahaj dashā ho aisā āye. abhī jabatak vītarāg dashā nahīn huyī hai, kṣhāyik vītarāgaparyāy nahīn huyī hai to puruṣhārthakī gati abhī kṣhayopasham bhāvarūp hai na? isaliye kabhī ḍher lag jāy, kabhī madhyam dikhe, kabhī aisā dikhe, is arthamen hai.
mumukṣhuḥ- koī bār ānanda adhik āye, kabhī kam āye, aisā?
samādhānaḥ- ānanda adhik āye aisā nahī̃n. usakī dashā baḍhatī jāya. usakī savikalpatāmen bhī dashā baḍhatī jāy aur nirvikalpatāmen bhī dashā baḍhatī jāya. muni chhaṭhaven- sātaven guṇasthānamen jhulate ho, to kṣhayopasham chāritra hai. antarmuhūrta-antarmuhūrtamen svarūpamen līn hote haĩn. to unakī chāritrakī dashā to chhaṭhaven-sātaven guṇasthānamen jhule aisī hai. to bhī unhen koī visheṣh gāḍhapanā (hotā hai). savikalpatāmen visheṣhatā dikhe, nirvikalpatāmen visheṣhatā dikhe, aise anek prakārakā dikhe. koī gnānakī nirmalatā dikhe, darshanakī avagāḍhatā, koī chāritramen visheṣhatā dikhe. darshan to ek prakārakā hotā hai, parantu avagāḍhatā (baḍhatī hai). gnān, chāritra ādi anek prakār dikhe.
mumukṣhuḥ- ... "main hūn̐' aisā svayaṅko svayanse astitvakā jor āye. usamen "main hūn̐' aise do akṣhar hī haĩn. main kaisā hūn̐? kitanā hūn̐? aisā kuchh nahī̃n. main hū̃n.
samādhānaḥ- apanā astitva grahaṇ karanemen kahīn bhed nahīn paḍatā. svayam apanā astitva (grahaṇ karatā hai). dr̥uṣhṭi kahīn bhed nahīn karatī. apanā astitva "main hūn̐', apanā astitva use gnāyakarūp-se grahaṇ hotā hai. usamen yah gnānaguṇ hai aur yah dravya hai, guṇ aur guṇī aisā koī bhed nahīn paḍatā. svayam apanā astitva, chetanakā astitva chaitanyarūp-se grahaṇ hotā hai. dr̥uṣhṭimen koī bhed nahīn hotā. isaliye main hūn̐, aise svayaṅkā astitva svayaṅko antaramen-se grahaṇ honā chāhiye. dr̥uṣhṭike viṣhayamen usakā pūrā astitva use grahaṇ honā chāhiye. aise arthamen hai.
phir gnānamen bhed paḍate haĩn. gnān dr̥uṣhṭiko grahaṇ kare, gnān dr̥uṣhṭikā viṣhay jāne aur gnān bhedako bhī jāne. sab gnānamen ātā hai. dr̥uṣhṭi to apanā astitva-sāmānya astitva grahaṇ karatī hai. usamen guṇ-guṇīkā bhed bhī nahīn hotā. svayaṅkā astitva svataḥsiddha hai use grahaṇ karatī hai. main hūn̐, aise. main yah hū̃n.
PDF/HTML Page 1358 of 1906
single page version
mumukṣhuḥ- sīdhā abheda.
samādhānaḥ- hān̐, abhed main chaitanya hū̃n. sabase bhinna main chaitanya hū̃n. usakā vistār karanemen... main chaitanya hūn̐, jo vibhāvabhāv ādi hain, vah merā svabhāv nahīn hai, main chaitanya hū̃n. use svayaṅko main chaitanya hūn̐, is prakār apanā astitva grahaṇ hotā hai. main anya kuchh nahīn hūn̐, main ek chaitanya hū̃n. meremen gnān hai, meremen ānanda hai, vah sab bhed gnānamen āte haĩn. (dr̥uṣhṭi) usakā astitva grahaṇ karatī hai. main hūn̐ so hūn̐, main chaitanya astitva hū̃n.
mumukṣhuḥ- .. bhāvamen sīdhā abhed ātā hai. āpakī to vāṇīmen bhī abhed ātā hai. āj to bahut sundar (āyā).
samādhānaḥ- sachchā to dr̥uṣhṭimen abhed āye. vāṇī bole usamen bhed paḍatā hai. parantu dr̥uṣhṭi kyā kārya karatī hai? vah kah sakate haĩn. dr̥uṣhṭikā kārya aisā hai ki abhed grahaṇ karatī hai. svayam svayam grahaṇ ho gayā, svayam svayanse, apanā chaitanya astitva-main yah hū̃n. aisā use bal ā gayā ki main chaitanya hī hū̃n. chaitanya so chaitanya hī hū̃n. kisīko pūchhane nahīn jānā paḍatā. main chaitanya hūn̐, is prakār antaramen-se grahaṇ ho gayā.
jo mārga gurudevane batāyā, vahī main chaitanya hū̃n. jo dev-guru-shāstra batāte hain, vah main chaitanya hū̃n. usakī pariṇati antaramen-se astitva grahaṇ kar letī hai. antaramen-se grahaṇ kare vah alag hotā hai.
mumukṣhuḥ- .. phir antaramen-se grahaṇ kare to kitanī hūm̐phalage.
samādhānaḥ- hān̐, usakī hūm̐ph to (alag hī hai). chāron or vyartha prayatna karatā thā, use antaramen-se chaitanya grahaṇ ho jāy, to use hūm̐ph hī āye na.