250
mumukṣuḥ- kārya honemeṁ puruṣārthakī kṣati hai, yā samajhakī kṣati hai, yā donoṁkī kṣati hai?
samādhānaḥ- puruṣārthakī kṣati hai. aur samajh bhī jabatak yathārtha nahīṁ huyī hai tabatak samajhakī bhī kṣati hai. buddhi-se to jānā hai. gurudevane kahā use buddhi-se to barābar grahaṇ kiyā hai. parantu andar-se jo yathārtha samajh, yathārtha jñān jo pariṇatirūp honā cāhiye, vah nahīṁ huā hai. isaliye us tarah jñānakī pariṇatimeṁ bhī bhūl hai. pariṇati pragaṭ nahīṁ huyī hai. buddhi-se to grahaṇ kiyā hai, jo gurudevane kahā vaha. parantu puruṣārthakī mandatāke kāraṇ (kārya nahīṁ ho rahā hai).
mumukṣuḥ- puruṣārtha kaise karanā?
samādhānaḥ- yadi rucikī ugratā ho to puruṣārtha hue binā rahe nahīṁ. ruci anuyāyī vīrya. ruci jis taraph jāy, us taraph puruṣārtha jāya. parantu apanī ruci hī manda ho, vahān̐ puruṣārtha utpanna nahīṁ hotā hai. ho rahā hai, hogā, aisā apaneko hotā hai, ugra bhāvanā nahīṁ hotī. isaliye puruṣārtha nahīṁ hotā hai. ruci ugra ho to ho.
bāharameṁ rukanā (ruce nahīṁ). use kṣaṇ-kṣaṇameṁ bas, ātmākī lagan lage, rāt aur din kahīṁ cain na paḍe, aisā use andar ho to apanā puruṣārtha āge baḍhe. manda-manda rahatā hai isaliye āge nahīṁ baḍhatā. ugra nahīṁ ho rahā hai.
mumukṣuḥ- aṁtar sanmukh puruṣārtha rucike jorameṁ hotā hai?
samādhānaḥ- hān̐, rucike jor-se hotā hai.
mumukṣuḥ- ruci ugra ho to aṁtar sanmukh puruṣārtha sahaj hotā hai?
samādhānaḥ- hān̐, sahaj hotā hai. ruci apanī taraph jāy to puruṣārtha bhī us taraph jātā hai.
mumukṣuḥ- to puruṣārtha karanā nahīṁ rahā, ruci karanī rahī.
samādhānaḥ- donoṁkā sambandha hai, sambandha hai.
mumukṣuḥ- donoṁ sāthameṁ hote haiṁ.
samādhānaḥ- donoṁ sāth hote haiṁ. ruci ho to puruṣārtha sāthameṁ hotā hai.