೨೮೪
ಮುಮುಕ್ಷುಃ- ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಕಾರಣ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ, ದ್ರವ್ಯ-ಗುಣ ನಹೀಂ. ಇಸ ಕಥನಕಾ ಆಶಯ ಕ್ಯಾ ಸಮಝನಾ?
ಸಮಾಧಾನಃ- ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಕಾರಣ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ ಔರ ದ್ರವ್ಯ-ಗುಣ ನಹೀಂ ಹೈ. ದ್ರವ್ಯ ಜೈಸೇ ಅನಾದಿಅನನ್ತ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ, ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯ ಅನಾದಿಅನನ್ತ ಸ್ವತಃ ಹೈ, ಜಗತಕೇ ಅನ್ದರ ಜೋ ವಸ್ತು ಹೈ ವಹ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ, ಐಸೇ ದ್ರವ್ಯ-ಗುಣ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ. ವೈಸೇ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ ವಹ ಭೀ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ. ವಹ ಕಿಸೀಸೇ ಬನಾಯೀ ಗಯೀ, ಕಿಸೀಕೇ ದ್ವಾರಾ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಕೀ ಗಯೀ ಹೈ. ಜೋ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ ವಹ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ. ದ್ರವ್ಯಕೇ ಕಾರಣ ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ, ಐಸಾ ನಹೀಂ. ಪರ್ಯಾಯ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ.
ಅಕಾರಣ ಪಾರಿಣಾಮಿಕ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ. ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ, ವೈಸೇ ಪರ್ಯಾಯ ಭೀ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ. ಉಸ ಪರ್ಯಾಯಕೋ ಪರಿಣಮನೇಮೇಂ ಆಸಪಾಸಕೀ ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಕಾರಣ ಲಾಗೂ ಪಡೇ, ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ಪ್ರಗಟ ಹೋತೀ ಹೈ, ಐಸಾ ನಹೀಂ ಹೈ. ವಸ್ತುಸ್ಥಿತಿ-ಸೇ ವಹ ಪರ್ಯಾಯ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ ಪರ್ಯಾಯಕಾ ಕಾರಣ ಪರ್ಯಾಯ ಕಹನೇಮೇಂ ಆತಾ ಹೈ.
ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ ವಹ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ. ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯ-ಗುಣ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ, ವೈಸೇ ಪರ್ಯಾಯ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ. ಪರನ್ತು ಉಸಕಾ ಅರ್ಥ ಐಸಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿ ಕೋಈ ದ್ರವ್ಯ ಪರ್ಯಾಯ ರಹಿತ ಹೈ ಔರ ಪರ್ಯಾಯಕೋ ಕೋಈ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಆಶ್ರಯ ನಹೀಂ ಹೈ, ಔರ ಪರ್ಯಾಯ ನಿರಾಧಾರ ಹೋತೀ ಹೈ, ಐಸಾ ಉಸಕಾ ಅರ್ಥ ನಹೀಂ ಹೈ. ಪರನ್ತು ಪರ್ಯಾಯ ಹೈ ವಹ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ. ವಹ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಪರಿಣಮತೀ ಹೈ, ವಹ ಅಕಾರಣ ಹೈ. ಜೈಸೇ ದ್ರವ್ಯ-ಗುಣ ಅಕಾರಣ ಹೈ, ವೈಸೇ ಪರ್ಯಾಯ ಭೀ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಅಕಾರಣ ಹೈ. ಐಸಾ ಉಸಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ. ಲೇಕಿನ ಪರ್ಯಾಯ ನಿರಾಧಾರ ಹೈ, ದ್ರವ್ಯ ಬಿಲಕೂಲ ಕೂಟಸ್ಥ ಹೈ, ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಕೋಈ ಪರಿಣಾಮ ನಹೀಂ ಹೈ ಔರ ಪರ್ಯಾಯ ಕೋಈ ದ್ರವ್ಯ ರಹಿತ ಹೈ, ಐಸಾ ಉಸಕಾ ಅರ್ಥ ನಹೀಂ ಹೈ.
ಉಸಕಾ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧಪನಾ ಔರ ವಹ ಸ್ವಯಂ ಸ್ವತಂತ್ರ ಹೈ, ಉಸಕೇ ಸರ್ವ ಕಾರಕ ಸ್ವತಂತ್ರ, ವಹ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪರಿಣಮತಾ ಹೈ, ಐಸಾ ಉಸಕಾ ಸಮಝನೇಕಾ ಅರ್ಥ ಹೈ. ಪರ್ಯಾಯ ಭೀ ಏಕ ವಸ್ತು ಅಕಾರಣ ಹೈ, ಐಸಾ ಕಹನಾ ಹೈ. ಪರನ್ತು ಜೋ ದ್ರವ್ಯದೃಷ್ಟಿ ಕರೇ, ಉಸ ದ್ರವ್ಯದೃಷ್ಟಿಕೇ ಅನ್ದರ ದ್ರವ್ಯ ಜೈಸೇ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ, ವೈಸೇ ಪರ್ಯಾಯ ಸ್ವತಃಸಿದ್ಧ ಹೈ. ತೋ ಭೀ ದ್ರವ್ಯದೃಷ್ಟಿಮೇಂ ವಹ ಪರ್ಯಾಯ ಆತೀ ನಹೀಂ ಹೈ. ದ್ರವ್ಯದೃಷ್ಟಿಮೇಂ ಪರ್ಯಾಯ ನಹೀಂ ಆತೀ ಹೈ. ಅರ್ಥಾತ ಪರ್ಯಾಯ ದ್ರವ್ಯದೃಷ್ಟಿಕೇ ವಿಷಯಮೇಂ ನಹೀಂ ಆತೀ. ಇಸಲಿಯೇ ಪರ್ಯಾಯ ದ್ರವ್ಯ- ಸೇ ಏಕದಮ ಭಿನ್ನ ಹೋ ಗಯೀ ಔರ ನಿರಾಧಾರ ಹೈ, ಐಸಾ ಉಸಕಾ ಅರ್ಥ ನಹೀಂ ಹೈ. ತೋ ಭೀ ಪರ್ಯಾಯ ಪರಿಣಮತೀ ಹೈ, ಜೈಸಾ ದ್ರವ್ಯ ಹೋ ಉಸ ಜಾತಕೀ ಪರ್ಯಾಯ ಪರಿಣಮತೀ ಹೈ. ಜಡ ದ್ರವ್ಯ ಹೋ ಔರ ಚೇತನಕೀ