ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- ସ୍ଵାନୁଭଵମେଂ ଚିତଚମତ୍କାର ସ୍ଵରୂପ ଭାସତା ହୈ, ଇସକା ଅର୍ଥ କୃପା କରକେ ବତାଈଯେ.
ସମାଧାନଃ- ସାମାନ୍ଯ ସ୍ଵରୂପ ପର ନହୀଂ ହୈ, ଭେଦ-ଭେଦ ପର ଦୃଷ୍ଟି ହୈ. ଵିଶେଷ ଯାନୀ ଭେଦ- ଭେଦ ପର ଦୃଷ୍ଟି ହୈ, ଵହ ଦୃଷ୍ଟି ଉଠାକର ସାମାନ୍ଯମେଂ ଦୃଷ୍ଟି ସ୍ଥାପିତ କର ଦେ ତୋ ସାମାନ୍ଯ ପର ଦୃଷ୍ଟି କରନେ-ସେ ଚୈତନ୍ଯ ଚମତ୍କାର, ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ତତ୍ତ୍ଵ (କୀ) ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ସ୍ଵାନୁଭୂତି ହୋତୀ ହୈ. ଇସମେଂ ଚିତଚମତ୍କାର ଆତ୍ମା, ଜୋ ଚୈତନ୍ଯକା ଚମତ୍କାର ହୈ ଵହ ସ୍ଵାନୁଭୂତିମେଂ ଆତା ହୈ. ଇସକା ଉପାଯ ଏକ ହୀ ହୈ କି ଦ୍ରଵ୍ଯ ପର ଦୃଷ୍ଟି କରନେ-ସେ ଚୈତନ୍ଯ ଚମତ୍କାର ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ. ଵିଶେଷ ପର ଜୋ ଦୃଷ୍ଟି ହୈ, ଵହ ଵିଶେଷ ଗୌଣ ହୋକର ଆତ୍ମାକା ସାମାନ୍ଯ ସ୍ଵରୂପ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ.
ଚୈତନ୍ଯ ଚମତ୍କାର ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ସ୍ଵରୂପମେଂ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ. ଵିକଲ୍ପ-ସେ ଏକତ୍ଵବୁଦ୍ଧି ତୋଡକର ଆତ୍ମାକୀ ପ୍ରତୀତି କରନେ-ସେ ଵିକଲ୍ପ ଛୂଟ ଜାତା ହୈ ଔର ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ସ୍ଵରୂପମେଂ ସ୍ଵାନୁଭୂତିମେଂ ଚୈତନ୍ଯ ଚମତ୍କାର ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ. ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ସ୍ଵାନୁଭୂତି ହୋନେ-ସେ ଚୈତନ୍ଯ ଚମତ୍କାର ହୋତା ହୈ. ସାମାନ୍ଯ ସ୍ଵରୂପ ଆତ୍ମାକୋ ଲକ୍ଷ୍ଯମେଂ ଲେନେ-ସେ, ଉସକୀ ପ୍ରତୀତ କରନେ-ସେ, ଉସମେଂ ଲୀନତା କରନେ- ସେ ଵହ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ. ସାମାନ୍ଯମେଂ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ. ଭେଦ ପର ଦୃଷ୍ଟି କରନେ-ସେ ନହୀଂ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ.
ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- ଭିନ୍ନ ଉପାସତା ହୁଆ ଜ୍ଞାଯକ ଶୁଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ, ଇସକା କ୍ଯା ଅର୍ଥ ହୈ?
ସମାଧାନଃ- ପର ଭାଵୋଂ-ସେ ଭିନ୍ନ ଉପାସତା ହୁଆ...?
ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- ଜ୍ଞାଯକ ଶୁଦ୍ଧ..
ସମାଧାନଃ- ଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାଯକ. ପର ଭାଵୋଂ-ସେ ଭିନ୍ନ ହୈ ଆତ୍ମା. ପର ଭାଵ ଅପନା ସ୍ଵରୂପ ନହୀଂ ହୈ. ପର ଭାଵ-ସେ ଭିନ୍ନ ଉପାସନା, ଚୈତନ୍ଯକୀ ଉପାସନା କରେ. ଚୈତନ୍ଯକୀ ସେଵା, ଆରାଧନା ଚୈତନ୍ଯକୀ କରେ. ବାରଂବାର ମୈଂ ଚୈତନ୍ଯ ହୂଁ, ଐସା ଅଭ୍ଯାସ କରେ. ପ୍ରଗଟ ତୋ ଯଥାର୍ଥ ବାଦମେଂ ହୋତା ହୈ. (ପହଲେ ତତ) ବାରଂବାର ଉସକୀ ଉପାସନା କରେ. ମୈଂ ଜ୍ଞାଯକ ହୂଁ. ପର ଦ୍ରଵ୍ଯ, ପର ଭାଵ, ଗୁଣକା ଭେଦ, ପର୍ଯାଯକା ଭେଦ ପରସେ ଦୃଷ୍ଟି ଉଠାକର, ଆତ୍ମା ଜ୍ଞାଯକକୀ ଉପାସନା କରେ. ବାରଂବାର ମୈଂ ଜ୍ଞାଯକ ହୂଁ, ଜ୍ଞାଯକ ହୂଁ. ଜ୍ଞାଯକକୀ ପରିଣତି ପ୍ରଗଟ କରେ.
ଜ୍ଞାଯକ ସ୍ଵରୂପ ହୈ, ଐସା ବୋଲନେ ମାତ୍ର ନହୀଂ, ରଟନ ମାତ୍ର ନହୀଂ, ପରନ୍ତୁ ଯଥାର୍ଥ ପରିଣତି କରେ. ଇସକୀ ଉପାସନା କରେ, ଇସକୀ ଆରାଧନା କରେ. ଇସମେଂ ତଦ୍ରୂପ ହୋଵେ ତୋ ଉସମେଂ ଜ୍ଞାଯକ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ. ଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାଯକ, ମୈଂ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ଜ୍ଞାଯକ ହୂଁ. ଐସେ ଲୀନତା କରନେ-ସେ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ. ଯହ ମୈଂ ନହୀଂ ହୂଁ, ଵିଭାଵ ମୈଂ ନହୀଂ ହୂଁ, ସ୍ଵଭାଵ ମୈଂ ଜ୍ଞାଯକ ହୂଁ. ଇସକୀ ଉପାସନା କରନା.
ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- ପ୍ରଥମ ଉପଶମ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ କିତନେ କାଲ ଟିକତା ହୈ?
ସମାଧାନଃ- ଅଂତର୍ମୁହୂର୍ତ ଟିକତା ହୈ. ଅଂତର୍ମୁହୂର୍ତ, କିତନା ଅଂତର୍ମୁହୂର୍ତ ଇସକା କୋଈ ମାପ ନହୀଂ ହୈ. ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନକା କାଲ ଅଂତର୍ମୁହୂର୍ତ ହୀ ହୋତା ହୈ. ଅଂତର୍ମୁହୂର୍ତ ଟିକତା ହୈ. ଉସକୋ ଖ୍ଯାଲମେଂ ଆ ଜାତା ହୈ. ସ୍ଵାନୁଭୂତି ହୁଯୀ, ଵହ ଉସେ ପକଡମେଂ ଆ ଜାତୀ ହୈ. ଉପଯୋଗ ବାହର-ସେ ଛୂଟକର