ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- ଜ୍ଞାନୀକୋ ଜୋ ଵାସ୍ତଵମେଂ ପହଚାନତା ହୈ, ଵହ ଜ୍ଞାନୀ ହୁଏ ବିନା ନହୀଂ ରହତା.
ସମାଧାନଃ- ଵାସ୍ତଵମେଂ ଉନକା ଅଂତର ପହିଚାନେ ତୋ ଵହ ସ୍ଵଯଂ ଜ୍ଞାନୀ ହୁଏ ବିନା ନହୀଂ ରହତା. ଅଂତର ପରିଣତିକୋ ପହିଚାନେ ତୋ ଅପନୀ ପରିଣତି ଭୀ ଵୈସୀ ହୀ ହୋ ଜାତୀ ହୈ.
ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- ଅଂତର ପରିଣତି ଯହୀ ନ? ଅଭୀ ଜୋ ଅପନୀ ବାତ ହୁଯୀ, ବାହରମେଂ ଇସ ପ୍ରକାର ରାଗ ହୋନେ ପର ଭୀ ଅଂତର ଜ୍ଞାନ ତୋ ଐସା ହୀ କାମ କରତା ରହତା ହୈ, ଦୋ ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ଭିନ୍ନତା ହୈ ଇସଲିଯେ ରାଗକା କୁଛ କାର୍ଯ ବାହରମେଂ ଆଵେ ଯା ପରଦ୍ରଵ୍ଯ ଅପନେମେଂ କୁଛ କରଵାଯେ ଐସା ନହୀଂ ବନତା.
ସମାଧାନଃ- ପରଦ୍ରଵ୍ଯକା କୋଈ କାର୍ଯ ରାଗକେ କାରଣ ନହୀଂ ହୋତା ହୈ. ଉସସେ ଭିନ୍ନ, ଶରୀର- ସେ ଭିନ୍ନ ପରିଣମନ ଵର୍ତତା ହୈ ଔର ଵିଭାଵ ଅପନା ସ୍ଵଭାଵ ନହୀଂ ହୈ, ଉସସେ ଭୀ ଉନକା ପରିଣମନ ଭିନ୍ନ ଵର୍ତତା ହୈ. ରାଗ ହୋ, ଉସ ରାଗକେ କାରଣ ବାହର ହୋତା ନହୀଂ ହୈ ଔର ରାଗକେ କାରଣ ଶରୀରକା କୁଛ ନହୀଂ ହୋତା ହୈ. ଔର ଵହ ରାଗ ଅପନା ସ୍ଵଭାଵ ନହୀଂ ହୈ, ଇସଲିଯେ ରାଗ-ସେ ଭୀ ସ୍ଵଯଂ ଭିନ୍ନ ପରିଣମତା ହୈ. ରାଗକା ଭୀ ଉନ୍ହେଂ ସ୍ଵାମୀତ୍ଵ ନହୀଂ ହୈ. ଉସସେ ଭୀ ଭିନ୍ନ ପରିଣମତା ହୈ, ଉସକା ଉନ୍ହେଂ ସ୍ଵାମୀତ୍ଵ ନହୀଂ ହୈ.
ଉସକୀ ଜ୍ଞାଯକକୀ ଧାରା କ୍ଷଣ-କ୍ଷଣମେଂ, କ୍ଷଣ-କ୍ଷଣମେଂ ଭିନ୍ନ ପରିଣମତୀ ହୈ. ଉସେ ଵହ ଭୂଲତା ନହୀଂ ହୈ. ଵହ ଉନକା ଅଂତର ପରିଣମନ ହୈ. ରାଗ-ସେ ବାହରକା ତୋ କୁଛ ହୋତା ନହୀଂ, ପରନ୍ତୁ ରାଗ-ସେ ଭୀ ସ୍ଵଯଂ ଭିନ୍ନ ପରିଣମତା ହୈ. ଐସା କରୁଁ, ଵୈସା କରୁଁ, ଐସା ରାଗ ଆଯେ, ଫିର ଭୀ ଵହ ରାଗ ହୋତା ହୈ, ଉସ ସମଯ ଭୀ ସ୍ଵଯଂ ଭିନ୍ନ ପରିଣମତେ ହୈଂ. ରାଗରୂପ ଵେ ନହୀଂ ପରିଣମତେ.
ମୁୁମୁକ୍ଷୁଃ- ଉସ ଵକ୍ତ ଉସକା ସ୍ଵାମୀତ୍ଵ ନହୀଂ ହୈ. ସମାଧାନଃ- ଉସ ଵକ୍ତ ଉସ ରାଗକା ସ୍ଵାମୀତ୍ଵ ଭୀ ଉସେ ନହୀଂ ହୈ. ଐସୀ କ୍ଷଣ-କ୍ଷଣମେଂ ଜ୍ଞାଯକକୀ ଭିନ୍ନ ଧାରା, ଜ୍ଞାତାଧାରା (ଵର୍ତତୀ ହୈ). କର୍ତାବୁଦ୍ଧି ନହୀଂ ହୈ ଔର ଜ୍ଞାତାଧାରା ଵର୍ତତୀ ହୈ. ଆଂଶିକ ଶାନ୍ତି ଧାରା, ଜ୍ଞାତା ଧାରା କ୍ଷଣ-କ୍ଷଣମେଂ ଵର୍ତତୀ ହୀ ରହତୀ ହୈ.
ମୁମୁକ୍ଷୁଃ- ଯେ ତୋ ଜ୍ଞାନୀକା ଅଲୌକିକ ଅଂତର ପରିଣମନ ହୈ, କି ଜୋ ଅଜ୍ଞାନୀ ଜୀଵୋଂକୋ ଖ୍ଯାଲମେଂ ନହୀଂ ଆତା ହୈ ଔର କର୍ତାବୁଦ୍ଧିକା ସେଵନ କରତା ହୈ.
ସମାଧାନଃ- ବାହର-ସେ ଐସା ଲଗେ କି ମାନୋଂ କରତେ ହୋଂ. ମାନୋଂ ସବ କରତେ ହୋ ଐସା ଲଗେ. ଅଂତର-ସେ ଉସକା ଭିନ୍ନ ଜ୍ଞାଯକରୂପ ପରିଣମନ ହୈ. ଜ୍ଞାତା ହୈ, ବାକୀ ଦିଖେ ଐସା, ବୋଲେ