௪௨
முமுக்ஷுஃ- த்ருவ பிநா அகேலே உத்பாத-வ்யயகா விசார கரநா பீ வ்யர்த ஹை.
ஸமாதாநஃ- வ்யர்த ஹை. த்ருவ பிநா அகேலா உத்பாத-வ்யய க்யா? கஹீஂ அஸதகா உத்பாத நஹீஂ ஹோதா. ஜோ நஹீஂ ஹை, உஸகா வ்யய நஹீஂ ஹோதா, ஜோ ஹை உஸகா வ்யய ஹோதா ஹை. த்ருவதா டிகாகர உத்பாத ஔர வ்யய ஹோதே ஹைஂ. பர்யாயகா உத்பாத-வ்யய ஹை ஔர த்ரவ்ய ஸ்வயஂ டிகதா ஹை.
முமுக்ஷுஃ- வஸ்துகா பஂதாரண பஹலே ஜாநநா சாஹியே. தோ வஹ பஂதாரண கைஸா? வஸ்துகா பஂதாரண கிஸே கஹதே ஹைஂ?
ஸமாதாநஃ- வஸ்து கிஸ ஸ்வபாவ-ஸே ஹை? வஹ கிஸ ப்ரகார-ஸே நித்ய ஹை? கிஸ ப்ரகார-ஸே அநித்ய ஹை? கிஸ அபேக்ஷா-ஸே நித்ய ஹை? கிஸ அபேக்ஷா-ஸே அநித்ய? உஸகா உத்பாத-வ்யய க்யா? உஸகா த்ருவ க்யா? உஸகா த்ரவ்ய க்யா? உஸே குண க்யா? உஸகீ பர்யாய க்யா? த்ரவ்ய கைஸா ஸ்வதஃஸித்த அநாதிஅநந்த ஹை? வஹ ஸப உஸகா பஂதாரண ஹை. த்ரவ்ய-குண- பர்யாய, உத்பாத-வ்யய ஔர ஸ்வதஃஸித்தபநா அநாதிஅநந்த, ஆதி ஸப உஸகா பஂதாரண ஹை. பிர த்ரவ்ய, உஸமேஂ விபாவ கைஸே ஹுஆ? உஸகா ஸ்வபாவ கைஸே ப்ரகட ஹோ? மூல வஸ்து, உஸகே த்ரவ்ய-குண-பர்யாய, உத்பாத-வ்யய உஸகா-த்ரவ்யகா பஂதாரண ஹை. உஸகா கோஈ கர்தா நஹீஂ ஹை, ஸ்வயஂ ஸ்வதஃஸித்த வஸ்து ஹை. வஹ உஸகா பஂதாரண ஹை.
முமுக்ஷுஃ- கோஈ பர்யாய ஶுத்த ஹோ யா அஶுத்த ஹோ, வஹ த்ருவமேஂ-ஸே தோ நிகலதீ நஹீஂ ஹை. நிகலே தோ த்ருவ காலீ ஹோ ஜாய. தோ பிர ஸ்வபாவ பர த்ருஷ்டி ஜாய தோ ஹீ பர்யாயமேஂ ஶுத்த அஂஶ ப்ரகட ஹோ, உஸகா க்யா காரண?
ஸமாதாநஃ- த்ருவமேஂ-ஸே நஹீஂ நிகலதீ ஹை அர்தாத ஜோ வஸ்து ஸ்வயஂ அநந்த ஶக்தி- அநந்த குண-ஸே பரீ வஸ்து ஹை. த்ருஷ்டி ஸ்வபாவ பர ஜாய, உஸமேஂ குண பாரிணாமிகபாவ ஹை, உஸமேஂ பர்யாய ப்ரகட ஹோதீ ஹை. த்ருவ காலீ நஹீஂ ஹோ ஜாதா. அநந்த கால பரிணமே தோ பீ த்ரவ்ய கஹீஂ காலீ நஹீஂ ஹோ ஜாதா. பரிணமே தோ பீ ஜ்யோஂகா த்யோஂ ரஹதா ஹை. ஐஸீ த்ரவ்யகீ கோஈ அசிஂத்யதா ஹை. உஸமேஂ அநந்த குண ஹைஂ. உந குணோஂகீ பர்யாய-உஸகா கார்ய ஹோதா ஹீ ரஹதா ஹை. யதி கார்ய ந ஹோ தோ வஹ குண கைஸா? வஹ ஐஸா கூடஸ்த நஹீஂ ஹை. தோ பிர த்ரவ்ய பஹசாநமேஂ ஹீ ந ஆயே. த்ரவ்ய அகேலா கூடஸ்த ஹோ ஔர பரிணமே ஹீ நஹீஂ, தோ வஹ த்ரவ்ய பஹசாநமேஂ நஹீஂ ஆதா கி யஹ சேதந ஹை யா ஜட ஹை. த்ரவ்ய யதி பரிணமே நஹீஂ தோ பஹசாந ஹீ நஹீஂ ஹோ. அகேலா கூடஸ்த ஹோ தோ.
கூடஸ்த தோ (இஸலியே கஹதே ஹைஂ கி) தூ பர்யாய பர யா பேத பர த்ருஷ்டி ந கர. த்ருஷ்டி ஏக அகண்ட ஜோ ஏகரூப வஸ்து ஹை உஸ பர த்ருஷ்டி கர. த்ரவ்யகா ஜோ பாரிணாமிக ஸ்வபாவ ஹை உஸகா நாஶ நஹீஂ ஹோதா. த்ரவ்யகீ த்ரவ்யதா கஹீஂ சலீ நஹீஂ ஜாதீ. த்ரவ்ய பரிணமதா ஹை. உஸ பர த்ருஷ்டி கரே தோ த்ரவ்ய ஜிஸ ஸ்வபாவரூப ஹோ உஸ ஸ்வபாவரூப பரிணமதா ஹை. உஸகீ த்ருஷ்டி விபாவ தரப ஹை தோ விபாவகீ பர்யாய ஹோதீ ஹை ஔர ஸ்வபாவ பர த்ருஷ்டி ஜாய தோ