௨௪௪ விவேக கரநா.
ஜோ அஶுத்ததா திகதீ ஹை வஹ ஹை தோ ஸஹீ. தேரீ குச மலிநதா ஹை. வஹ க்யா ஹை? ்ர த்ரவ்ய-ஸே ஶுத்த ஹூ, த்ரவ்ய தேரா ஶுத்த ஹை, பரந்து அபீ மலிநதா தோ திகதீ ஹை. வஹ பர்யாயகீ ஹை. இஸலியே பர்யாயகா க்யால ரககர ஶுத்த பர்யாய ப்ரகட கர. தேரீ த்ரவ்யத்ருஷ்டிகே ஜோரமேஂ லீநதா (கரகே) ஶுத்த பர்யாய ப்ரகட கர தோ அஶுத்ததா டல ஜாயேகீ. ஐஸே விவேக கரநேகா ஹை. தோ புருஷார்த உடேகா.
முமுக்ஷுஃ- பஹிநஶ்ரீ! ஶுத்ததா தோ த்ரிகால த்ரவ்யமேஂ த்ரிகால ரஹதீ ஹை ஔர அஶுத்ததா பர்யாயமேஂ ஹோதீ ஹை. தோ க்யா த்ரவ்ய ஔர பர்யாய ஐஸீ ஸீமாவாலே தோ பாக த்ரவ்யமேஂ ஹை?
ஸமாதாநஃ- நஹீஂ, வஸ்து தோ அநேக ஸ்வபாவவாந ஹை. த்ரவ்ய ஜோ மூல வஸ்து ஹை உஸமேஂ அஶுத்ததாகா ப்ரவேஶ ஹோ ஜாய தோ த்ரவ்யஸ்வபாவகா நாஶ ஹோ ஜாய. மூல வஸ்துமேஂ கஹீஂ அஶுத்ததாகா ப்ரவேஶ நஹீஂ ஹோதா. பரந்து வஹ அஶுத்ததா ஊபர-ஊபர ஹை. ஜைஸே ஸ்படிக நிர்மல ஹை, லால- பீலா (ரஂக) உஸகே அந்தர ப்ரவேஶ ஹோ ஜாய தோ ஸ்படிக ஹீ ந ரஹே. பரந்து லால-பீலா ஜைஸே ஊபரகா ப்ரதிபிம்ப ஹை, வைஸே பரிணமதா ஸ்படிக, பரந்து வஹ ஊபர ஹை. அந்தர ததகதரூபஸே ப்ரவேஶ நஹீஂ ஹோதா, உஸகே மூலமேஂ-தலமேஂ.
வைஸே த்ரவ்ய ஸ்வயஂ ஶுத்த ரஹதா ஹை, பரந்து உஸகீ பர்யாயமேஂ ஊபர-ஸே ஸப மலிநதா ஹோதீ ஹை. அநாதிகா ஜோ உஸே கர்மகா ஸஂயோக ஔர புருஷார்தகீ கமஜோரீகே காரண பர்யாயமேஂ மலிநதா ஹோதீ ஹை. ஐஸா த்ரவ்ய-பர்யாய வஸ்துகா ஸ்வபாவ ஹை. த்ரவ்ய-குண-பர்யாய. மூல வஸ்துமேஂ ஶுத்ததா ரஹதீ ஹை ஔர பர்யாயமேஂ அஶுத்ததா ஹோதீ ஹை. அநாதி-ஸே ஐஸே ஹீ ஹை. பாநீ ஸ்வபாவ-ஸே நிர்மல ஹை. பிர பீ உஸமேஂ கீசடகே நிமித்த-ஸே மலிநதா ஹோதீ ஹை. மூலமேஂ உஸகீ ஶுத்ததா ஜாதீ நஹீஂ. மூலமேஂ-ஸே ஶுத்ததா நஹீஂ ஜாதீ ஹை. ஊபர-ஸே ஸப மலிநதா ஹோதீ ஹை. மூல ஜோ வஸ்து ஹை உஸமேஂ ஶுத்ததாகா ப்ரவேஶ நஹீஂ ஹோதா. ஊபர-ஊபர ரஹதீ ஹை. பரந்து வஹ மாந லேதா ஹை கி மேரேமேஂ ப்ரவேஶ ஹோ கயா ஹை. ஐஸா பநதா ஹை.
இஸலியே தோ பாக இஸ ப்ரகார-ஸே ஹை. மூல தல ஔர ஊபர-ஊபர ஸப பர்யாய ஹை. உஸகீ பரிணதி பலே லால-பீலீ ஹோ, பரந்து மூல வஸ்துமேஂ உஸகா ப்ரவேஶ நஹீஂ ஹோதா. வைஸே ஜ்ஞாயக ஸ்வபாவ ஐஸா ஹை. உஸகே மூலமேஂ மலிநதா நஹீஂ ஹோதீ. பரந்து உஸகீ பரிணதி ஐஸீ அஶுத்தரூப ஹோதீ ஹை. உஸகோ பலட ஸகதா ஹை. பாக நஹீஂ ஹை. வஹ அஂஶ ஹை ஔர யஹ அஂஶீ ஹை. உஸகே அஂஶமேஂ ஐஸா ஹோதா ஹை.
முமுக்ஷுஃ- தோ பிர ஸப ஸரல ஹோ ஜாய. லேகிந த்ரவ்ய ஹாதமேஂ நஹீஂ ஆதா.
ஸமாதாநஃ- மூல உஸகா தல ஹாத லக ஜாய தோ ஸப ஸரல ஹை. (விபாவபாவ) ஸப ஊபர திரதே ஹைஂ, மூல அதிக ஆத்மாகோ ஜாநே கி மைஂ அதிக ஹூ, மைஂ ஜ்ஞாயக ஸ்வபாவ ஹூ. வஹ ஸப பிந்ந ஹை. மூல உஸகே ஹாத லக ஜாய தோ ஸப ஸரல ஹை. உஸகா ஸ்வபாவ