௨௮௪
முமுக்ஷுஃ- பர்யாயகா காரண பர்யாய ஹை, த்ரவ்ய-குண நஹீஂ. இஸ கதநகா ஆஶய க்யா ஸமஜநா?
ஸமாதாநஃ- பர்யாயகா காரண பர்யாய ஹை ஔர த்ரவ்ய-குண நஹீஂ ஹை. த்ரவ்ய ஜைஸே அநாதிஅநந்த ஸ்வதஃஸித்த ஹை, ஜைஸே த்ரவ்ய அநாதிஅநந்த ஸ்வதஃ ஹை, ஜகதகே அந்தர ஜோ வஸ்து ஹை வஹ ஸ்வதஃஸித்த ஹை, ஐஸே த்ரவ்ய-குண ஸ்வதஃஸித்த ஹை. வைஸே பர்யாய ஹை வஹ பீ ஸ்வதஃஸித்த ஹை. வஹ கிஸீஸே பநாயீ கயீ, கிஸீகே த்வாரா உத்பந்ந நஹீஂ கீ கயீ ஹை. ஜோ த்ரவ்யமேஂ பர்யாய ஹை வஹ ஸ்வதஃஸித்த ஹை. த்ரவ்யகே காரண பர்யாய ஹை, ஐஸா நஹீஂ. பர்யாய ஸ்வதஃஸித்த ஹை.
அகாரண பாரிணாமிக த்ரவ்ய ஹை. ஜைஸே த்ரவ்ய ஸ்வதஃஸித்த ஹை, வைஸே பர்யாய பீ ஸ்வதஃஸித்த ஹை. உஸ பர்யாயகோ பரிணமநேமேஂ ஆஸபாஸகீ பர்யாயகா காரண லாகூ படே, இஸலியே வஹ ப்ரகட ஹோதீ ஹை, ஐஸா நஹீஂ ஹை. வஸ்துஸ்திதி-ஸே வஹ பர்யாய ஸ்வதஃஸித்த ஹை. இஸலியே பர்யாயகா காரண பர்யாய கஹநேமேஂ ஆதா ஹை.
பர்யாய ஹை வஹ ஸ்வதஃஸித்த ஹை. ஜைஸே த்ரவ்ய-குண ஸ்வதஃஸித்த ஹை, வைஸே பர்யாய ஸ்வதஃஸித்த ஹை. பரந்து உஸகா அர்த ஐஸா நஹீஂ ஹை கி கோஈ த்ரவ்ய பர்யாய ரஹித ஹை ஔர பர்யாயகோ கோஈ த்ரவ்யகா ஆஶ்ரய நஹீஂ ஹை, ஔர பர்யாய நிராதார ஹோதீ ஹை, ஐஸா உஸகா அர்த நஹீஂ ஹை. பரந்து பர்யாய ஹை வஹ ஸ்வதஃஸித்த ஹை. வஹ ஸ்வதஃஸித்த பரிணமதீ ஹை, வஹ அகாரண ஹை. ஜைஸே த்ரவ்ய-குண அகாரண ஹை, வைஸே பர்யாய பீ ஸ்வதஃஸித்த அகாரண ஹை. ஐஸா உஸகா அர்த ஹை. லேகிந பர்யாய நிராதார ஹை, த்ரவ்ய பிலகூல கூடஸ்த ஹை, த்ரவ்யமேஂ கோஈ பரிணாம நஹீஂ ஹை ஔர பர்யாய கோஈ த்ரவ்ய ரஹித ஹை, ஐஸா உஸகா அர்த நஹீஂ ஹை.
உஸகா ஸ்வதஃஸித்தபநா ஔர வஹ ஸ்வயஂ ஸ்வதஂத்ர ஹை, உஸகே ஸர்வ காரக ஸ்வதஂத்ர, வஹ ஸ்வதஂத்ர பரிணமதா ஹை, ஐஸா உஸகா ஸமஜநேகா அர்த ஹை. பர்யாய பீ ஏக வஸ்து அகாரண ஹை, ஐஸா கஹநா ஹை. பரந்து ஜோ த்ரவ்யத்ருஷ்டி கரே, உஸ த்ரவ்யத்ருஷ்டிகே அந்தர த்ரவ்ய ஜைஸே ஸ்வதஃஸித்த ஹை, வைஸே பர்யாய ஸ்வதஃஸித்த ஹை. தோ பீ த்ரவ்யத்ருஷ்டிமேஂ வஹ பர்யாய ஆதீ நஹீஂ ஹை. த்ரவ்யத்ருஷ்டிமேஂ பர்யாய நஹீஂ ஆதீ ஹை. அர்தாத பர்யாய த்ரவ்யத்ருஷ்டிகே விஷயமேஂ நஹீஂ ஆதீ. இஸலியே பர்யாய த்ரவ்ய- ஸே ஏகதம பிந்ந ஹோ கயீ ஔர நிராதார ஹை, ஐஸா உஸகா அர்த நஹீஂ ஹை. தோ பீ பர்யாய பரிணமதீ ஹை, ஜைஸா த்ரவ்ய ஹோ உஸ ஜாதகீ பர்யாய பரிணமதீ ஹை. ஜட த்ரவ்ய ஹோ ஔர சேதநகீ