౧౪౦ హై. అపనే పురుషార్థకీ క్షతికే కారణ కర నహీం సకతా హై. రుచి ఉసకీ, లగన ఉసకీ, మహిమా ఉసకీ సబ ఉసకా హో, బారంబార ఉసకా అభ్యాస కరే తో హో సకే ఐసా హై.
మితజ్ఞాన ఔర శ్రుతజ్ఞాన-సే నిర్ణయ కియా కి మైం ఆత్మా యహీ హూఁ ఔర అన్య కుఛ మైం నహీం హూఁ. మైం ఆత్మా చైతన్య, జితనా జ్ఞానస్వభావ హై వహీ మైం హూఁ, అన్య కుఛ మైం నహీం హూఁ. చైతన్యకా లక్షణ జ్ఞాయక హై. వహ జ్ఞాయక లక్షణ ఐసా కోఈ అసాధారణ లక్షణ హై కి జో లక్షణ దూసరే ద్రవ్యమేం నహీం హై. ఐసా ఉసకా అసాధారణ లక్షణ జ్ఞాయక లక్షణ హై. ఉస లక్షణ-సే ఉసే పహచాననా కి జో జ్ఞానస్వభావ హై వహీ మైం హూఁ. దూసరా జో విభావ లక్షణ హై వహ లక్షణ చైతన్యకా నహీం హై. వహ తో విభావకా, పర నిమిత్తకా లక్షణ హై. కోఈ జడ పదార్థ యా కోఈ అరూపీ పదార్థ, ఆత్మా అరూపీ హోనే పర భీ ఉసకా జ్ఞానలక్షణ కోఈ అసాధారణ లక్షణ హై. వహ అసాధారణ లక్షణ-సే పహచానా జాయ ఐసా హై. ఉస లక్షణ- సే ఉసే పీఛాననా.
జ్ఞాయకకే అన్దర అనన్త గుణ భరే హైం ఔర అనన్త మహిమావంత జ్ఞాయక అనుపమ తత్త్వ హై ఔర ఉసమేం అపూర్వ ఆనన్ద భరా హై. ఉసే పహచాననా ఔర నక్కీ కరనా కి యే జో జ్ఞాయక హై వహీ మైం హూఁ. అన్య కోఈ వస్తు మైం నహీం హూఁ. యే పరపదార్థ జో బాహ్యమేం దిఖే వహ భీ మైం నహీం హూఁ, అన్దర జో విభావ దిఖతే హైం వహ భీ మైం నహీం హూఁ, అనేక ప్రకారకే వికల్ప హో వహ భీ అపనా స్వరూప నహీం హై. స్వయం అఖణ్డ చైతన్య జ్ఞాయక స్వభావ హై వహీ మైం హూఁ. ఉసమేం జో అధూరీ పర్యాయ యా పూర్ణ పర్యాయ హో, వహ పర్యాయ జితనా భీ ఆత్మా నహీం హై. పర్యాయ, శుద్ధాత్మాకీ పర్యాయ ఉసమేం శుద్ధ పర్యాయ హో, తో భీ ఉసకా అఖణ్డ లక్షణ తో ఏక జ్ఞాయక లక్షణ హై. ఉసకా వహ పూర్ణ లక్షణ హై, ఉస లక్షణ-సే ఉసే పీఛాననా.
సాధనాకీ పర్యాయేం ప్రగట హో, ఉసమేం జో పూర్ణ పర్యాయ ప్రగట హో, వహ సబ ఉసకీ సాధనామేం పర్యాయేం ప్రగట హోతీ హైం. పరన్తు ఉసే జ్ఞాయక లక్షణ-సే పహచాననా. ఉసే పీఛానకర ఉసకీ దృఢ ప్రతీత కరనీ, ఉసకా జ్ఞాన కరనా, ఉసమేం లీనతా కరనీ. తో ఉసమేం-సే ఉసే స్వానుభూతి ప్రగట హో, ఆనన్ద ప్రగట హో, సబ ఉసమేం ప్రగట హోతా హై. ఔర ఉసమేం ఆగే బఢతే-బఢతే రత్నత్రయ దర్శన, జ్ఞాన, చారిత్రకీ ప్రాప్తి హోనే-సే ఉసమేం హీ సాధనా అభ్యాస, ఉసకీ సాధనా కరనే-సే కేవలజ్ఞానకీ ప్రాప్తి హోతీ హై.
పరన్తు ప్రారంభమేం ఉసే నక్కీ కరనా కి జో జ్ఞాయక లక్షణ, జ్ఞాయక హై వహీ మైం హూఁ. అన్య కుఛ మైం నహీం హూఁ. బారంబార ఉసీకా అభ్యాస కరనే జైసా హై కి జో జ్ఞాయక హై వహ మైం హూఁ. ఐసా వికల్ప-సే నక్కీ కియా, పహలే వహ వికల్ప-సే హోతా హై, పరన్తు ఉసే అంతరమేం- సే మైం జ్ఞాయక హూఁ, ఐసా సహజరూప-సే మైం జ్ఞాయక హూఁ, ఐసీ అంతరమేం-సే ప్రతీత హుయీ ఔర ఉసకా భేదజ్ఞాన బారంబార ఉసకా అభ్యాస కరతా రహే, ఫిర ఉసమేం సహజతా హోనే పర నిర్వికల్ప దశా ముక్తికా మార్గ ప్రగట హోతా హై. ముక్తికా మార్గ హీ వహ హై.