౧౭౨ ఐసా హోతా హై.
యహ తో అభీ ఉససే భీ పహలేకీ భూమికామేం ఖడా హై, భేదజ్ఞాన ప్రగట నహీం హుఆ హై ఔర సహజ దశా తో ప్రగట నహీం హుయీ హై, ఔర సహజ మాన లే తో ఆగే బఢనేకా అవకాశ నహీం హై. సహజ దశా హీ ప్రగట నహీం హుయీ హై. ఔర కర్తృత్వబుద్ధిమేం ఖడా హై ఔర సహజ మాన లే తో ఆగే బఢనేకా అవకాశ నహీం హై. ఇసే తో కర్తాబుద్ధి ఛూట గయీ హై, స్వామీత్వబుద్ధి ఛూట గయీ హై, జ్ఞాయక దశా ప్రగట హుయీ హై, తో భీ ఉసమేం పురుషార్థకీ అపేక్షా ఉసకే ధ్యానమేం రహతీ హై కి మేరే చారిత్రకీ మన్దతా-సే లీనతాకీ మన్దతా-సే ఛఠ్ఠీ-సాతవీం భూమికామేం జా నహీం పాతా హూఁ. వహ ఉసకే ఖ్యాలమేం హై. తో భీ ఉసే ఐసా రహతా హై. సర్వ అపేక్షా-సే ఐసా హీ మానే కి సబ సహజ హై, తో ఆగే బఢనేకా అవకాశ నహీం రహతా హై.
ముముక్షుః- ఇసమేం క్రమబద్ధ ఆ గయా న?
సమాధానః- సబ సహజ మానే ఉసమేం క్రమబద్ధ ఆ గయా. పరన్తు క్రమబద్ధ పురుషార్థపూర్వక హోనా చాహియే. పురుషార్థకే సాథ క్రమబద్ధ జుడా హై. సచ్చా క్రమబద్ధ తబ కహా జాయ కి జిసకీ కర్తాబుద్ధి ఛూట గయీ, సహజ జ్ఞాయక దశా ప్రగట హుయీ హై తో భీ పురుషార్థకే సాథ వహ క్రమబద్ధ సమ్బన్ధ రఖతా హై. పురుషార్థకీ జైసీ పరిణతి హో ఉస జాతకా ఉసకా క్రమబద్ధ హోతా హై. ఉస జాతకే క్రమబద్ధకీ రచనా ఉసే హోతీ హై. వహ పురుషార్థకే సాథ జుడా హై.
ఉసకీ పురుషార్థకీ గతి అపనీ తరఫ జాయ, జ్ఞాయకరూప (పరిణమే) తో ఉసకా క్రమబద్ధ మోక్ష తరఫ జాతా హై. ఔర బాహరమేం ఖడా హై, విభావమేం ఏకత్వబుద్ధి కరకే (మానతా హై కి) జైసే హోనా హోగా వైసా హోగా, ఉసకా క్రమబద్ధ ఉస జాతకా హై. అపనీ తరఫ జాయ ఉసకా క్రమబద్ధ ఉస జాతకా హై.
ముముక్షుః- జ్ఞానకో కిస ప్రకార-సే ధీరా కరేం?
సమాధానః- జ్ఞానకో ధీరా కరకే తూ దేఖ, జ్ఞాయక క్యా హై? వస్తు క్యా హై? పర క్యా హై? క్యా స్వ హై? ఐసే ధీరా హోకర విచార తో యథార్థ జ్ఞాన హోగా. ఆకులతా, రాగమిశ్రిత ఐసే జ్ఞానమేం విశేష ఆకులతామేం యథార్థ స్వభావ తుఝే గ్రహణ నహీం హోగా. ఇసలియే ధీరా హోకర, రాగకో గౌణ కరకే ధీరా హోకర విచార. తో యథార్థ హోగా. యథార్థ వస్తు ఖ్యాలమేం ఆయేగీ. జ్ఞానకో ధీరా కరకే, రాగ-సే భిన్న ఉసే గౌణ కరకే దేఖ తో తుఝే యథార్థ గ్రహణ హోగా.
ముముక్షుః- విపరీత శ్రద్ధా హో తో జ్ఞాన ధీరా నహీం హోతా హై?
సమాధానః- ఉసమేం జో విశేష ఆకులతా హో, ఉస ఆకులతా-సే ధీరా పడ సకతా హై. యథార్థమేం ధీరా హో, వహ అలగ బాత హై. జిజ్ఞాసాకీ భూమికామేం భీ ధీరా హోకర దేఖ తో సకతా హై.
ముముక్షుః- వికల్పాత్మక భేదజ్ఞాన హుఆ?
సమాధానః- వికల్పాత్మక హై.