౧౯౮ సాథమేం హో జాతా హై. సింహకే భవమేం సబ సాథమేం ఆ గయా. పరిణతి ఏకదమ నర్మ హో గయీ, అన్దర పాత్రతా ప్రగట హో గయీ, అరే..! యే మైం క్యా కర రహా హూఁ? ఐసా హో జాతా హై. అంతర స్వరూప ఓర ముడ జాతా హై. సబ సాథమేం హో జాతా హై. అరే..! యే విభావదశామేం మైం కహాఁ ఆ గయా? స్వభావ ఓర పరిణతి పలట జాతీ హై. సబ సాథమేం (హో జాతా హై).
యథార్థ పలటనా కబ కహా జాయ? కి అన్దర భేదజ్ఞాన హుఆ తబ. ఔర ఉస యథార్థ పలటనేకే సాథ సబకా అవినాభావీ సమ్బన్ధ హై. ఉసకే పహలే ఉసే పాత్రతాకే అముక భావ ఆతే హైం, అరే..! యే మైం క్యా కర రహా హూఁ? ఐసా వికల్ప ఆయే. పరన్తు యథార్థ ప్రకార- సే జబ ఛూటతా హై తబ ఏకసాథ ఛూట జాతా హై.
ముముక్షుః- ఆపనే కహా కి తీఖా ఔర ఉగ్ర పురుషార్థ కరనా పడేగా. ఉసమేం జ్యాదా వాంచన కరనా? జ్యాదా సత్సంగ కరనా? జ్యాదా ధ్యాన కరనా?
సమాధానః- అంతర పరిణతికా జ్యాదా పురుషార్థ కరనా. ఉసమేం జహాఁ ఉసకీ రుచి లగే, ఉసే వాంచనమేం పరిణతికో జ్యాదా లాభదాయీ దిఖే తో వాంచనమేం జుడే, విచారమేం జ్యాదా లాభ లగే తో ఉసమేం జుడే, ఉసే సత్సంగమేం లాభ హోతా హో తో ఉసమేం జుడే. ఉసే జహాఁ లాభ హోతా హో వహ కరే. పరన్తు అన్దర పురుషార్థ, అన్దర జ్ఞాయకకీ ఉగ్రతా కైసే హో, జ్ఞాయకధారాకీ ఔర మైం కైసే మేరే చైతన్యకీ ఓర మేరీ పరిణతి దృఢ హో, మేరీ ప్రతీతి దృఢ హో, మైం చైతన్య హీ హూఁ, యహ మైం నహీం హూఁ, ఉసకే పురుషార్థకా ధ్యేయ ఏక హీ హై. ఉస ధ్యేయకే సాథ జహాఁ-జహాఁ ఉసకే పరిణామకో ఠీక పడే, జహాఁ ఉసకే పరిణామ టిక సకే ఔర వృద్ధి హో, ఐసే కాయామేం జుడే.
ధ్యానమేం ఉసే ఠీక లగే తో ధ్యానమేం జుడే. పరన్తు ధ్యానకే సాథ యథార్థ జ్ఞానకే విచార, యథార్థ జ్ఞానపూర్వక ధ్యాన హోతా హై. అపనే స్వభావకో పహచానే విచార కరకే కి యహ జ్ఞాయక హై వహీ మైం హూఁ. ఫిర ఉసమేం ఏకాగ్ర హోనేకా ప్రయత్న కరే. వహ ఏకాగ్రతా ఉసకా ధ్యాన హై. ఉసమేం ధ్యాన-సే ఉగ్రతా హోతీ హో తో ధ్యాన కరే. పరన్తు వహ ధ్యాన జ్ఞానపూర్వకకా ధ్యాన హోనా చాహియే. బినా సమఝే ధ్యాన కరే యా వికల్ప ఛోడే, కహాఁ ఖడే రహనా? అపనా అస్తిత్వ గ్రహణ కియే బినా, సమఝ బినా హీ ధ్యాన కరే తో కోఈ లాభ నహీం హై. సమఝకర ధ్యాన కరే కి మైం యహ చైతన్య హూఁ ఔర యహ మైం నహీం హూఁ. ఫిర ఉసమేం ఏకాగ్ర హోనేకా తీఖా పురుషార్థ కరే తో లాభ హో. లేకిన వహ యథార్థ సమఝపూర్వక హోనా చాహియే.
ఏకాగ్రతాకీ ఉగ్రతా కరకే విభావ-సే భిన్న పడనేకా ప్రయత్న కరే. పరన్తు ఉసకో యథార్థ జ్ఞాన కరనేకే లియే విచారకే సాథ వాంచన, సత్సంగ, యథార్థ జ్ఞాన కరనేకే లియే వహ హోతా హై. ఫిర ఏకాగ్రతా కరనేకే లియే వహ ధ్యాన కరే, పరన్తు సమఝపూర్వకకా ధ్యాన హోనా చాహియే. జ్ఞానపూర్వకకా ధ్యాన హోనా చాహియే.
ముముక్షుః- జో వాంచన కరనే-సే, జో విచార కరనే-సే ఆత్మా విభావసే, విభావకే