౨౩౦
ముముక్షుః- .. వహ తో ఖ్యాలమేం ఆతా హై. విషయ జో బాహ్య పదాథాకో జానతా హై. పరన్తు జో భావేన్ద్రియ హై, వహ తో జ్ఞానకీ పర్యాయ హై, ఉసే కైసే భిన్న జాననీ? ఉసకా ఉపాయ క్యా?
సమాధానః- క్షయోపశమ జ్ఞాన అధూరా జ్ఞాన రాగ మిశ్రిత హై న. అధూరా జ్ఞాన రాగమిశ్రిత హై. రాగమిశ్రిత జో హై వహ అపనా మూల స్వభావ నహీం హై. రాగమిశ్రిత భావ జో అంతరమేం హోతే హైం, వహ క్షయోపశమజ్ఞాన అధూరా జ్ఞాన హై, వహ అధూరా జ్ఞాన హై ఉతనా ఆత్మా నహీం హై. ఆత్మా తో పూర్ణ స్వరూప హై. ఉస పూర్ణకో పహచాననా, పూర్ణ పర దృష్టి రఖనీ. వహ జ్ఞాన భలే క్షయోపశమ జ్ఞాన ఆత్మాకా ఉఘాడ హై, పరన్తు వహ అధూరా జ్ఞాన హై ఔర వహ రాగమిశ్రిత హై. వహ రాగమిశ్రిత హై. రాగమిశ్రిత హై ఇసలియే వహ అపనా మూల నహీం హై, శుద్ధాత్మాకా మూల స్వభావ నహీం హై. అధూరీ పర్యాయ జితనా వహ నహీం హై. ఉసకా జ్ఞాన కరనా.
ముముక్షుః- అధూరీ పర్యాయకో జ్ఞేయ సమఝనా?
సమాధానః- హాఁ, వహ అధూరీ పర్యాయ జ్ఞేయ హై. ఉసే జాననా కి యే అధూరీ హై. మైం తో పూర్ణ స్వరూప హూఁ. అధూరా హై వహ మేరా మూల స్వరూప నహీం హై. వహ జాననే యోగ్య హై. అధూరీ పర్యాయ హై ఉసే జాననీ. ఉసకా జ్ఞాన బరాబర కరే తో ఆగే బఢే. పూర్ణ చైతన్య పర దృష్టి కరే, అఖణ్డకో పహిచానే. మైం తో శాశ్వత అఖణ్డ ద్రవ్య హూఁ. క్షయోపశమ జ్ఞాన జితనా భీ నహీం హూఁ, సాధనాకీ అధూరీ పర్యాయ హో ఉతనా భీ మైం నహీం హూఁ, పూర్ణ వీతరాగ దశా హో వహ పూర్ణ పర్యాయ హైం, బాకీ స్వయం అనాదిఅనన్త శాశ్వత ద్రవ్య అఖణ్డ హై. ఫిర ఉసమేం సాధనాకీ పర్యాయ బీచమేం ఆతీ హై, నహీం ఆతీ ఐసా నహీం, పరన్తు ఉసకా జ్ఞాన కరే కి యే ఆతీ హై, పరన్తు ఉసకీ దృష్టి పూర్ణ పర హై. పూర్ణ స్వభావ పర ఔర పూర్ణ వీతరాగతా కైసే హో, వహ ఉసే లక్ష్యమేం హై, ఉపాదేయరూప హై. పూర్ణ హో జాయ ఇసలియే వహ సబ సాధనాకీ పర్యాయేం ఛూట జాతీ హై, పూర్ణ వీతరాగ హో జాతా హై.
శుద్ధ పర్యాయ, శుద్ధాత్మాకీ పర్యాయ సర్వథా భిన్న కహాఁ హై? శుద్ధాత్మాకీ శుద్ధ పర్యాయేం సర్వథా భిన్న నహీం హై.
ముముక్షుః- ద్రవ్యకీ అపేక్షా-సే?
సమాధానః- ద్రవ్యదృష్టికీ అపేక్షా-సే వహ క్షణిక హై. లేకిన వహ చైతన్యకే ఆశ్రయ- సే పర్యాయ హోతీ హై. ఉసే సర్వథా భిన్న నహీం కహ సకతే, కోఈ అపేక్షా-సే భిన్న హై. సర్వథా భిన్న నహీం కహ సకతే, అపేక్షా-సే భిన్న హై. ఉతనా భేద పడా ఉస అపేక్షా-సే హై. మూల స్వభావమేం భేద నహీం హై. భేదకీ అపేక్షా-సే ఉసే (భిన్న కహా). పూర్ణ ఔర అపూర్ణకీ అపేక్షా రఖతా హై, నిమిత్తకే సదభావ-అభావకీ అపేక్షావాలీ పర్యాయ హై, ఉస పర్యాయ జితనా ఆత్మా నహీం హై. ఆత్మా తో అఖణ్డ శాశ్వత హై. ఇసలియే ఉసే కథంచిత భిన్న కహతే హైం, సర్వథా భిన్న నహీం కహతే. ద్రవ్యమేం హీ పర్యాయ హోతీ హై, ద్రవ్య-సే భిన్న నిరాధార నహీం హోతీ.