పురుషార్థ ఉత్పన్న హో తో సబ ఛోడ దేతే హైం. అంతరమేం-సే ఛూట జాతా హై, ముని బన జాతే హైం. ఫిర తో క్షణ-క్షణమేం ఆత్మామేం స్వరూపమేం లీన రహతే హైం. క్షణ-క్షణమేం బాహర ఆయే, అన్దర జాయ ఐసీ అంతర్ముహూర్తకీ దశా హో జాతీ హై.
పరన్తు గృహస్థాశ్రమమేం హై ఇసలియే ఉసే ఉస జాతకా రాగ పురుషార్థకీ మన్దతాకే కారణ ఛూటా నహీం హై. అంతరమేం-సే ఛూట గయా హై కి యే విభావ ముఝే కిసీ భీ ప్రకార-సే ఆదరణీయ నహీం హై. ఊఁచే-సే ఊఁచా శుభభావ భీ మేరా స్వరూప నహీం హై. ఉససే భీ భిన్న రహతే హైం. పరన్తు వే రాజకే రాగ-సే ఛూటే నహీం హై. ఇసలియే ఉసమేం ఖడే రహతే హైం. వే ఛోడనా చాహే, పురుషార్థ కరే తో క్షణమేం ఛూట జాయ ఐసా హై.
కుఛ రాజా లడాఈమేం హోతే హైం ఔర ఐసా హోతా హై కి యే క్యా? లడాఈమేం ఖడే హో, వహీం వైరాగ్య ఆతా హై, వహీం ముని బన జాతే హైం. ఐసీ భీ కోఈ రాజా హోతే హైం. శాస్త్రమేం దృష్టాన్త ఆతా హై. లడాఈ కరతే హో, వైరాగ్య ఆతా హై. హార-జీత యే సబ క్యా హై? వహాఁ లడాఈమేం హీ లోంచ కరకే ముని బన జాతే హైం, సబ ఛోడ దేతే హైం. ఐసా భీ పురుషార్థ ఉత్పన్న హోతా హై. ఔర కిసీకా ఐసా పురుషార్థ ఉత్పన్న నహీం హోతా హై, ఇసలియే లడాఈమేం, రాజకీ వ్యవస్థామేం సబమేం జుడతే హైం.
సమ్యగ్దృష్టికీ అంతరకీ గతి కుఛ అలగ హోతీ హై, బాహరకీ అలగ హోతీ హై. హాథీకే దిఖానేకే దాఁత అలగ ఔర అంతరకే అలగ హోతే హైం. వైసే ఉసకీ అంతరకీ పరిణతి ఏకదమ న్యారీ హోతీ హై. పరన్తు బాహర ఐసే సబ కార్యమేం జుడతా హై. ఇసలియే పరీక్షా కరనీ ముశ్కిల హై. లడాఈమేం ఖడే హో ఔర ఉసకీ పరీక్షా కరనీ, గృహస్థాశ్రమమేం ఖడే హో ఉసకీ పరీక్ష కరనీ బహుత ముశ్కిల హై. పరన్తు వహ అంతర-సే కైసే న్యారే హైం, వహ ఉనకా పరిచయ హో తో ఖ్యాలమేం ఆయే ఐసా హై.
ముముక్షుః- తభీ ఉసకీ జ్ఞానధారా చాలూ హీ హోతీ హై? ఔర కర్మధారా చలతీ హై?
సమాధానః- కర్మధారా భిన్న, జ్ఞానధారా భిన్న. దోనోం భేదజ్ఞానకీ ధారా వర్తతీ హై. యే శరీర భిన్న, ఉసకే హథియార భిన్న, రాగ ఆవే వహ భిన్న. సబసే భిన్న ధారా వర్తతీ హై. ప్రతిక్షణ ధారా వర్తతీ హై. వహ సబ కార్య ఉసకే న్యాయపూర్వక హోతే హైం. కోఈ అన్యాయమేం నహీం జుడతే. మర్యాదిత హోతే హైం. పరన్తు ఉసమేం వే ఖడే హోతే హైం, లడాఈకే కాయామేం.
పహలేకే రాజా, చక్రవర్తీ, భరత చక్రవర్తీ, రామచన్ద్రజీ సబ లడాఈకే కాయామేం ఖడే థే. వైరాగ్య ఆయా తబ ముని బనకర చల దియే. భరత చక్రవర్తీ తో అరీసా భువనమేం ఏకదమ వైరాగ్యకో ప్రాప్త హుఏ హైం.
ముముక్షుః- గురుదేవకీ ఏక టేపమేం సునా కి జ్ఞానమేం ఐసీ తాకత హై కి భూత, భవిష్య ఔర వర్తమాన సబ పర్యాయోంకో జాన సకే. ఐసా భగవానకే లియే హీ హై?
సమాధానః- భగవానకో ప్రత్యక్ష జ్ఞాన హై, ఇసలియే తీనోం కాలకా ప్రత్యక్ష జానతే హైం.