श्रीपालमहामण्डलेश्वररस्य सम्बन्धिन्याश्रमनामनगरे श्रीमुनिसुव्रततीर्थकर चैत्यालये
शुद्धात्मद्रव्यसंवित्तिसमुत्पन्नसुखामृतरसास्वादविपरीतनारकादिदुःखभयभीतस्य परमात्म-
भावनोत्पन्नसुखसुधारसपिपासितस्य भेदाभेदरत्नत्रयभावनाप्रियस्य भव्यवरपुण्डरीकस्य
भाण्डागाराद्यनेकनियोगाधिकारिसोमाभिधानराजश्रेष्ठिनो निमित्तं श्रीनेमिचन्द्रसिद्धान्तदेवैः पूर्वं
षड्विंशतिगाथाभिर्लघुद्रव्यसंग्रहं कृत्वा पश्चाद्विशेषतत्त्वपरिज्ञानार्थं विरचितस्य बृहद्द्रव्य-
संग्रहस्याधिकारशुद्धिपूर्वकत्वेन व्याख्या वृत्तिः प्रारभ्यते । तत्रादौ ‘‘जीवमजीवं दव्वं’’ इत्यादि
सप्तविंशतिगाथापर्यन्तं षड्द्रव्यपञ्चास्तिकायप्रतिपादकनामा प्रथमोऽधिकारः । तदनन्ततरं
‘‘आसवबंधण’’ इत्याद्येकादशगाथापर्यन्तं सप्ततत्त्वनवपदार्थप्रतिपादनमुख्यतया द्वितीयो
महाधिकारः । ततः परं ‘‘सम्मद्दंसणणाणं’’ इत्यादिविंशतिगाथापर्यन्तं मोक्षमार्गकथनमुख्यत्वेन
तृतीयोऽधिकारश्च । इत्यष्टाधिकपञ्चाशद्गाथाभिरधिकारत्रयं ज्ञातव्यम् । तत्राप्यादौ प्रथमाधिकारे
चतुर्दशगाथापर्यन्तं जीवद्रव्यव्याख्यानम् । ततः परं ‘‘अज्जीवो पुण णेओ’’ इत्यादि
mahAmanDaleshvar shrIpAlanA ‘Ashram’ nAmanA nagaramAn, shrI munisuvratanAth tIrthankaranA
chaityAlayamAn, shuddhAtmadravyanAn samvedanathI utpanna thayel sukhAmRutanA rasAsvAdathI viparIt
nArakAdi dukhothI bhayabhIt, paramAtmabhAvanAthI utpanna thayel sukharUpI sudhArasanA pipAsu,
bhedAbhed ratnatrayanI bhAvanAnA premI, bhavyavarapunDarIk, rAjakoShanA koShAdhyakSha vagere anek
rAjyakAryanA adhikArI ‘som’ nAmanA rAjasheThanA nimitte shrI nemichandra siddhAntideve pahelAn
chhavvIs gAthAothI 1laghudravyasangrah banAvIne, pachhI visheSh tattvanA parignAn mATe bRuhad-
dravyasangrahanI rachanA karI. tenI (bRuhad – dravyasangrahanI) adhikArashuddhipUrvak vyAkhyAno
( – TIkAno) prArambh karavAmAn Ave chhe.
tyAn pratham ‘‘जीवमजीवं दव्वं’’ ityAdi sattAvIs gAthA sudhI chha dravya, panchAstikAyanun
pratipAdan karanAr pahelo adhikAr chhe. tyAr pachhI ‘‘आसवबंधण’’ ityAdi agiyAr gAthA
sudhI sAt tattva ane nav padArthanA pratipAdananI mukhyatAthI bIjo mahAdhikAr chhe. tyAr
pachhI ‘‘सम्मद्दंसणणाणं’’ ityAdi vIsh gAthA sudhI mokShamArganA kathananI mukhyatAthI trIjo
adhikAr chhe. e rIte aThThAvan gAthAo dvArA traN adhikAr jANavA.
tyAn paN AdimAn pahelA adhikAramAn chaud gAthAo sudhI jIvadravyanun vyAkhyAn chhe.
tyAr pachhI ‘‘अज्जीवो पुण णेओ’’ ityAdi ATh gAthA sudhI ajIv dravyanun kathan chhe.
1. A laghu dravyasangrah A pustakanA antamAn Apel chhe.
2 ]
bRuhad – dravyasangrah