चारित्रमोहोदयाभावेऽपि सयोगिकेवलिनां निष्क्रियशुद्धात्माचरणविलक्षणो योगत्रय-
व्यापारश्चारित्रमलं जनयति, योगत्रयगते पुनरयोगिजिने चरमसमयं विहाय शेषाघाति-
कर्मतीव्रोदयश्चारित्रमलं जनयति, चरमसमये तु मन्दोदये सति चारित्रमलाभावात् मोक्षं
गच्छति । इति चतुर्दशगुणस्थानव्याख्यानं गतम् । इदानीं मार्गणाः कथ्यन्ते । ‘‘गइ इंदियेसु
काये जोगे वेदे कसायणाणे य । संयम दंसण लेस्सा भविया समत्तसण्णि आहारे ।१।’’ इति
गाथाकथितक्रमेण गत्यादिचतुर्दशमार्गणा ज्ञातव्याः । तद्यथा — स्वात्मोपलब्धिसिद्धिविलक्षणा
नारकतिर्यङ्मनुष्यदेवगतिभेदेन चतुर्विधा गतिमार्गणा भवति ।१। अतीन्द्रियशुद्धात्म-
तत्त्वप्रतिपक्षभूताह्येकद्वित्रिचतुःपञ्चेन्द्रियभेदेन पञ्चप्रकारेन्द्रियमार्गणा ।२। अशरीरात्म-
तत्त्वविसदृशी पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पतित्रसकायभेदेन षड्भेदा कायमार्गणा ।३।
निर्व्यापारशुद्धात्मपदार्थविलक्षणमनोवचनकाययोगभेदेन त्रिधा योगमार्गणा, अथवा विस्तरेण
paṇ tene choranā sansargano doṣh lāge chhe, tem sayog kevaḷīone chāritrano nāsh karanār
chāritramohanā udayano abhāv hovā chhatān niṣhkriy shuddhātma – ācharaṇathī vilakṣhaṇ traṇ
yogano vyāpār chāritramān doṣh utpanna kare chhe; tathā traṇ yogano jemane abhāv chhe te
ayogī jinane, charam samay sivāy, bākī rahelān chār aghātīkarmono tīvra uday chāritramān
doṣh utpanna kare chhe. charam samaye mand uday hotān, chāritramān doṣhano abhāv thavāthī, te
mokṣhane pāme chhe.
e rīte chaud guṇasthānonun vyākhyān samāpta thayun.
have mārgaṇāonun kathan karavāmān āve chheḥ — ‘‘गइ इंदियेसु काये जोगे वेदे कसायणाणे
य । संयम दंसण लेस्सा भविया सम्मत्तसण्णि आहारे ।। (gati, indriy, kāy, yog, ved, kaṣhāy,
gnān, sanyam, darshan, leshyā, bhavyatva, samyaktva, sañgnā ane āhār)’’ e rīte gāthāmān1
kahelā kram pramāṇe gati ādi chaud mārgaṇā jāṇavī. te ā pramāṇeḥ — nij ātmānī
upalabdhirūp siddhithī vilakṣhaṇ evī gatimārgaṇā nārak, tiryañch, manuṣhya ane devagatinā
bhedathī chār prakāranī chhe. 1. atīndriy shuddhātmatattvathī pratipakṣhabhūt indriyamārgaṇā
ekendriy, beindriy, trīndriy, chaturindriy ane pañchendriyanā bhedathī pāñch prakāranī chhe. 2.
asharīrī ātmatattvathī visadrash evī kāyamārgaṇā pr̥ithvī, jaḷ, tej, vāyu, vanaspati ane
trasakāyanā bhedathī chha prakāranī chhe. 3. nirvyāpār shuddhātmapadārthathī vilakṣhaṇ man, vachan ane
kāyayoganā bhedathī yogamārgaṇā traṇ prakāranī chhe; athavā vistārathī satya, asatya, ubhay
1. gommaṭasār jīvakāṇḍ gāthā 141
ṣhaḍdravya-pañchāstikāy adhikār [ 43