शुद्धपारिणामिकपरमभावरूपशुद्धनिश्चयेन गुणस्थानमार्गणास्थानरहिता जीवा इत्युक्तं पूर्वम्,
इदानीं पुनर्भव्याभव्यरूपेण मार्गणामध्येऽपि पारिणामिकभावो भणित इति पूर्वापरविरोधः ?
अत्र परिहारमाह — पूर्वं शुद्धपारिणामिकभावापेक्षया गुणस्थानमार्गणानिषेधः कृतः, इदानीं
पुनर्भव्याभव्यत्वद्वयमशुद्धपारिणामिकभावरूपं मार्गणामध्येऽपि घटते । ननु — शुद्धाशुद्धभेदेन
पारिणामिकभावो द्विविधो नास्ति किन्तु शुद्ध एव ? नैवं यद्यपि सामान्यरूपेणोत्सर्गव्याख्यानेन
शुद्धपारिणामिकभावः कथ्यते तथाप्यपवादव्याख्यानेनाशुद्धपारिणामिकभावोऽप्यस्ति । तथाहि —
‘‘जीवभव्याभव्यत्वानि च’’ इति तत्त्वार्थसूत्रे त्रिधा पारिणामिकभावो भणितः, तत्र शुद्ध-
चैतन्यरूपं जीवत्वमविनश्वरत्वेन शुद्धद्रव्याश्रितत्वाच्छुद्धद्रव्यार्थिकसंज्ञः शुद्धपारिणामिकभावो
भण्यते, यत्पुनः कर्मजनितदशप्राणरूपं जीवत्वं, भव्यत्वम्, अभव्यत्वं, चेति, त्रयं, तद्वि-
नश्वरत्वेन पर्यायाश्रितत्वात्पर्यायार्थिकसंज्ञस्त्वशुद्धपारिणामिकभाव उच्यते । अशुद्धत्वं कथमिति
चेत् ? यद्यप्येतदशुद्धपारिणामिकत्रयं व्यवहारेण संसारिजीवेऽस्ति तथापि ‘‘सव्वे सुद्धा हु
ahīn shiṣhya kahe chhe — shuddha pāriṇāmikaparamabhāvarūp shuddhanishchayathī jīvo guṇasthān
ane mārgaṇāsthānarahit chhe — em pahelān1 kahevāmān āvyun chhe ane have ahīn mārgaṇānā
kathanamān bhavya ane abhavyarūpe pāriṇāmikabhāv kahyo. e rīte tyān pūrvāpar virodh āve
chhe. tenun ahīn samādhān kare chheḥ — pahelān shuddha pāriṇāmikabhāvanī apekṣhāthī guṇasthān
ane mārgaṇāsthānano niṣhedh karyo hato, parantu ahīn bhavyatva ane abhavyatva e be, ashuddha
pāriṇāmikabhāvarūp hovāthī, mārgaṇānā kathanamān ghaṭe chhe. jo em kahevāmān āve ke ‘‘shuddha
ane ashuddhanā bhedathī pāriṇāmikabhāv be prakārano nathī paṇ ek shuddha ja chhe,’’ to em
nathī; joke sāmānyarūpe utsarga vyākhyānathī shuddha pāriṇāmikabhāv kahevāmān āve chhe, topaṇ
apavād vyākhyānathī ashuddha pāriṇāmikabhāv paṇ chhe. jemake — ‘‘जीवभव्याभव्यत्वानि च’’ e
pramāṇe tattvārthasūtramān jīvatva, bhavyatva, ane abhavyatvarūp traṇ prakāre pāriṇāmikabhāv kahyo
chhe. tyān shuddha chaitanyarūp jīvatva avinashvarapaṇāne līdhe shuddhadravyane āshrit hovāthī ‘shuddha
- dravyārthik’ evī sañgnāvāḷo shuddha pāriṇāmikabhāv kahevāy chhe ane karmajanit dash prāṇarūp
jīvatva, bhavyatva ane abhavyatvarūp traṇe chhe, te vinashvarapaṇāne līdhe paryāyāshrit hovāthī
‘paryāyārthik’ evī sañgnāvāḷā ashuddha pāriṇāmikabhāv kahevāy chhe. prashnaḥ — ashuddhapaṇun
kem? uttaraḥ — joke ā traṇ ashuddha pāriṇāmikabhāv vyavahārathī sansārī jīvamān chhe,
topaṇ ‘‘सव्वे सुद्धा हु सुद्धणया’’ [shuddhanaye sarva (sansārī) jīvo kharekhar shuddha chhe]’’ e
1. ā gāthānā mathāḷāmān kahyun chhe.
ṣhaḍdravya-pañchāstikāy adhikār [ 45