ભાવાર્થઃ — જે વિવેકી, ૨૫ દોષરહિત અને અંગરૂપ ૮
ગુણસહિત સમ્યગ્દર્શન ધારણ કરે છે તેને અપ્રત્યાખ્યાનાવરણીય
કષાયના તીવ્ર ઉદયમાં જોડાવાથી જોકે સંયમભાવ લેશમાત્ર પણ
હોતો નથી તોપણ ઇન્દ્ર વગેરે તેની પૂજા (આદર) કરે છે. જેવી
રીતે પાણીમાં રહેવા છતાં કમળ પાણીથી અલિપ્ત રહે છે તેવી
રીતે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ ઘરમાં રહે છે તોપણ ગૃહસ્થપણામાં લેપાઈ જતો
નથી, નિર્મોહ (ઉદાસી) રહે છે. જેવી રીતે વેશ્યાનો૧ પ્રેમ ફક્ત
પૈસામાં જ હોય છે, મનુષ્ય ઉપર હોતો નથી તેવી રીતે તે
સમ્યગ્દ્રષ્ટિનો પ્રેમ સમ્યક્ત્વમાં જ હોય છે પણ ગૃહસ્થપણામાં
હોતો નથી. વળી જેવી રીતે સોનું કાદવમાં પડ્યું રહે છે છતાં
નિર્મળ અને જુદું જ રહે છે તેવી રીતે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જીવ જોકે
ગૃહસ્થદશામાં રહે છે તોપણ તેમાં રાચતો નથી, કારણ કે તે એને
ત્યાજ્ય૨ (છોડવાયોગ્ય) માને છે.૩
સમ્યક્ત્વનો મહિમા, સમ્યગ્દ્રષ્ટિના અનુત્પત્તિસ્થાન તથા
સર્વોત્તમ સુખ અને સર્વધાર્મનું મૂળ
પ્રથમ નરક વિન ષટ્ ભૂ જ્યોતિષ વાન ભવન ષંઢ નારી,
થાવર વિકલત્રય પશુમેં નહિ, ઉપજત સમ્યક્ધારી;
૮૬ ][ છ ઢાળા
૧અહીં વેશ્યાના પ્રેમ સાથે ફક્ત અલિપ્તતા માત્રની સરખામણી છે.
२ विषयासक्तः अपि सदा सर्वारम्भेषु वर्तमानः अपि ।
मोहविलासः एषः इति सर्वं मन्यते हेयं ।।३१४।।
(સ્વામી કાર્તિકેયાનુપ્રેક્ષા)
૩રોગીને ઔષધિસેવન અને કેદીને કારાગૃહ, એ પણ આના દ્રષ્ટાંત છે.