Page -3 of 192
PDF/HTML Page 21 of 216
single page version
nishchayasamyagdarshan-gnAn-chAritrakA svarUp ................ 2 ----- 56
vyavahAr samyaktva (samyagdarshan)kA svarUp ................ 3 ----- 57
jIvake bhed, bahirAtmA aur uttam antarAtmAkA lakShaN .... 4 ----- 58
madhyam aur jaghanya antarAtmA tathA sakal paramAtmA ....... 5 ---- 60
nikal paramAtmAkA lakShaN tathA paramAtmAke dhyAnakA upadesh 6 ---- 62
ajIv–pudgal, dharma aur adharmadravyake lakShaN tathA bhed .. 7 ---- 63
AkAsh, kAl aur Asravake lakShaN athavA bhed ........ 8 ----- 65
AsravatyAgakA upadesh aur bandha, samvar, nirjarAkA lakShaN 9 ---- 67
mokShakA lakShaN, vyavahArasamyaktvakA lakShaN tathA kAraN ... 10 --- 70
samyaktvake pachchIs doSh tathA ATh guN .................. 11 --- 71
samyaktvake ATh ang (guN) aur shankAdi ATh
chhah anAyatan tathA tIn mUDhatA doSh ..................... 14 ---- 79
avratI samakitIkI devon dvArA pUjA aur gnAnIkI
sarvottam sukh aur sarva dharmakA mUl...................... 16 ---- 81
samyagdarshanake binA gnAn aur chAritra kA mithyApanA ....... 17 ---- 83
tIsarI DhAlakA sArAnsh........................................... 85
tIsarI DhAlakA bhed-sangrah ........................................ 87
tIsarI DhAlakA lakShaN-sangrah ..................................... 88
Page -2 of 192
PDF/HTML Page 22 of 216
single page version
tIsarI DhAlakI prashnAvalI ........................................ 92
samyagdarshan aur samyaggnAnamen antar ...................... 2 ----- 95
samyaggnAnake bhed, parokSha aur deshapratyakShake lakShaN ......... 3 ----- 97
sakal-pratyakSha gnAnakA lakShaN aur gnAnakI mahimA ......... 4 ----- 98
gnAnI aur agnAnIke karmanAshake viShayamen antar ........... 5 --- 100
gnAnake doSh aur manuShyaparyAy AdikI durlabhatA ........... 6 --- 101
samyaggnAnakI mahimA aur kAraN......................... 7 --- 103
samyaggnAnakI mahimA aur viShayechchhA rokanekA upAy....... 8 --- 105
puNya-pApamen harSha-viShAdakA niShedh aur tAtparyakI bAt ..... 9 --- 106
samyakchAritrakA samay aur bhed tathA
anarthadanDavratake bhed aur unakA lakShaN ................... 13 -- 114
sAmAyik, proShadh, bhogopabhogaparimAN aur
chauthI DhAlakA sArAnsh ......................................... 119
chauthI DhAlakA bhed-sangrah....................................... 121
chauthI DhAlakA lakShaN-sangrah .................................... 123
Page -1 of 192
PDF/HTML Page 23 of 216
single page version
chauthI DhAlakI prashnAvalI ...................................... 127
1. anitya bhAvanA ..................................... 3 --- 132
2. asharaN bhAvanA .................................... 4 --- 133
3. sansAr bhAvanA ...................................... 5 --- 134
4. ekatva bhAvanA ...................................... 6 --- 135
5. anyatva bhAvanA ..................................... 7 --- 136
6. ashuchi bhAvanA ..................................... 8 --- 138
7. Asrav bhAvanA ..................................... 9 --- 139
8. samvar bhAvanA ....................................... 10 -- 141
9. nirjarA bhAvanA ...................................... 11 -- 142
10. lok bhAvanA ..................................... 12 -- 143
11. bodhidurlabh bhAvanA ................................ 13 -- 144
12. dharma bhAvanA....................................... 14 -- 145
AtmAnubhavapUrvak bhAvalingI munikA svarUp .............. 15 -- 146
pAnchavIn DhAlakA sArAnsh ........................................ 147
pAnchavIn DhAlakA bhed-sangrah ..................................... 148
pAnchavIn DhAlakA lakShaN-sangrah ................................... 149
antar-pradarshan................................................. 151
pAnchavIn DhAlakI prashnAvalI ..................................... 151
Page 0 of 192
PDF/HTML Page 24 of 216
single page version
parigrahatyAg mahAvrat, IryA samiti aur bhAShA samiti ...... 2 --- 155
eShaNA, AdAn-nikShepaN aur pratiShThApan samiti .......... 3 --- 158
muniyonkI tIn gupti aur pAnch indriyon par vijay ......... 4 --- 160
muniyonke chhah Avashyak aur sheSh sAt mUlaguN .......... 5 --- 162
muniyonke sheSh guN tathA rAg-dveShakA abhAv ............... 6 --- 163
muniyonke tap, dharma, vihAr tathA svarUpAcharaNachAritra ....... 7 --- 166
svarUpAcharaNachAritra (shuddhopayog)kA varNan ................ 8 --- 169
svarUpAcharaNachAritra (shuddhopayog)kA varNan ................ 9 --- 171
svarUpAcharaNachAritrakA lakShaN aur nirvikalpa dhyAn ....... 10 -- 172
svarUpAcharaNachAritra aur arihantadashA .................... 11 -- 174
siddhadashAkA (siddhasvarUp)kA varNan ..................... 12 -- 176
mokShadashAkA varNan ..................................... 13 -- 178
ratnatrayakA phal aur Atmahitamen pravRuttikA upadesh ........ 14 -- 179
antim sIkh .......................................... 15 -- 181
grantha-rachanAkA kAl aur usamen AdhAr .................. 16 -- 183
chhaThavIn DhAlakA sArAnsh......................................... 183
chhaThavIn DhAlakA bhed-sangrah ....................................... 185
chhaThavIn DhAlakA lakShaN-sangrah ................................... 187
antar-pradarshan.................................................. 189
prashnAvalI ..................................................... 189
Page 1 of 192
PDF/HTML Page 25 of 216
single page version
(shivasvarUp) AnandasvarUp [aur ] (shivakAr) mokSha prApta
karAnevAlA hai; [use main ] (triyog) tIn yogase (samhArikain)
sAvadhAnI pUrvak (namahUn ) namaskAr karatA hUn .
Page 2 of 192
PDF/HTML Page 26 of 216
single page version
Page 3 of 192
PDF/HTML Page 27 of 216
single page version
(kahain) kahate hain .
nAsh karanevAlI tathA sukh denevAlI shikShA dete hain
dvArA sAvadhAnI pUrvak us vItarAg (18 doSharahit ) svarUp
kevalagnAnako namaskAr karatA hUn
Page 4 of 192
PDF/HTML Page 28 of 216
single page version
gurukI vah shikShA (man) manako (thir) sthir (An) karake (suno)
suno [ki is sansAramen pratyek prANI ] (anAdi) anAdikAlase
(moh mahAmad) moharUpI mahAmadirA (piyo) pIkar, (Apako)
apane AtmAko (bhUl) bhUlakar (vAdi) vyartha (bharamat) bhaTak rahA
hai .
sharAbI manuShya tej sharAb pIkar, nashemen chakachUr hokar, idhar-udhar
DagamagAkar giratA hai; usIprakAr yah jIv anAdi-kAlase mohamen
Page 5 of 192
PDF/HTML Page 29 of 216
single page version
maraN dhAraN karake bhaTak rahA hai
jaisI (muni) pUrvAchAryonne (kahI) kahI hai [tadanusAr main bhI ]
(kachhu) thoDI-sI (kahUn) kahatA hUn [ki is jIvakA ] (nigod
manjhAr) nigodamen (ekendrI) ekendriy jIvake (tan) sharIr (dhAr)
dhAraN karake (anant) anant (kAl) kAl (vItyo) vyatIt huA
hai .
hai, tadanusAr main (daulatarAm) bhI is granthamen thoDI-sI kahatA hUn .
is jIvane narakase bhI nikRuShTa nigodamen ekendriy jIvake sharIr
dhAraN kiye arthAt sAdhAraN vanaspatikAyamen utpanna hokar vahAn
anantakAl vyatIt kiyA hai
Page 6 of 192
PDF/HTML Page 30 of 216
single page version
marA [tathA ] (dukhabhAr) dukhonke samUh (bharayo) sahan kiye [aur
vahAnse ] (nikasi) nikalakar (bhUmi) pRithvIkAyik jIv, (jal)
jalakAyik jIv, (pAvak) agnikAyik jIv (bhayo) huA, tathA
(pavan) vAyukAyik jIv [aur ] (pratyek vanaspati) pratyek
vanaspatikAyik jIv (thayo) huA .
jalakAyik, agnikAyik, vAyukAyik tathA pratyek vanaspati-
kAyik jIv
prApta kI aur mokSha gaye
Page 7 of 192
PDF/HTML Page 31 of 216
single page version
usIprakAr (trasataNI) trasakI (paryAy) paryAy [bhI baDI
kaThinAIse ] (lahI) prApta huI . [vahAn bhI ] (laT) illI
(pipIl) chInTI (ali) bhamvarA (Adi) ityAdike (sharIr) sharIr
(dhar dhar ) bArambAr dhAraN karake (marayo) maraNako prApta huA
[aur ] (bahu pIr) atyanta pIDA (sahI) sahan kI .
kaThinatAse prApta kI . us tras paryAyamen bhI laT (illI) Adi
do indriy jIv, chInTI Adi tIn indriy jIv aur bhamvarA
Adi chAr indriy jIvake sharIr dhAraN karake marA aur anek
dukh sahan kiye
Page 8 of 192
PDF/HTML Page 32 of 216
single page version
(nipaT) atyanta (agnAnI) mUrkha (thayo) huA [aur ] (sainI) sangnI
[bhI ] (hvai) huA [to ] (sinhAdik) sinh Adi (krUr) krUr jIv
(hvai) hokar (nibal) apanese nirbal, (bhUr) anek (pashu) tiryanch
(hati) mAr-mArakar (khAye) khAye .
sinh Adi krUr-nirday hokar, anek nirbal jIvonko mAr-mArakar
khAyA tathA ghor agnAnI huA
Page 9 of 192
PDF/HTML Page 33 of 216
single page version
asamartha honese (sabalani kari) apanese balavAn prANiyon dvArA
(khAyo) khAyA gayA [aur ] (chhedan) chhedA jAnA, (bhedan) bhedA
jAnA, (bhUkh) bhUkh (piyAs) pyAs, (bhAr-vahan) bojh DhonA,
(him) ThaNDa (Atap) garmI [Adike ] (trAs) dukh sahan kiye .
Page 10 of 192
PDF/HTML Page 34 of 216
single page version
prANiyon dvArA khAyA gayA; tathA us tiryanchagatimen chhedA jAnA,
bhedA jAnA, bhUkh, pyAs, bojh DhonA, ThaNDa, garmI Adike dukh
bhI sahan kiye
dukh sahan kiye; [ve ] (koTi) karoDon (jIbhatain) jIbhonse (bhane na
jAt) nahIn kahe jA sakate . [is kAraN ] (ati sanklesh) atyanta
bure (bhAvatain) pariNAmonse (marayo) marakar (ghor) bhayAnak
(shvabhrasAgar) narakarUpI samudra (parayo) jA girA .
Page 11 of 192
PDF/HTML Page 35 of 216
single page version
jise baDI kaThinatAse pAr kiyA jA sake, aise samudrasamAn ghor
narakamen jA pahunchA
[vaitaraNI nAmakI nadI ] hai jo (kRumi-kul-kalit) chhoTe-chhoTe kShudra
mAren, tab bhI utanI vedanA na ho tathA us narakamen rakta, mavAd
Page 12 of 192
PDF/HTML Page 36 of 216
single page version
ek vaitaraNI nadI hai, jisamen shAntilAbhakI ichchhAse nArakI jIv
kUdate hain; kintu vahAn to pIDA adhik bhayankar ho jAtI hai .
kAraN hai . )
semalake vRukSha [hain, jo ] (deh) sharIrako (asi jyon) talavArakI
bhAnti (vidArain) chIr dete hain, [aur ] (tatra) vahAn [us narakamen ]
(aisI) aisI (shIt) ThaNDa [aur ] (uShNatA) garamI (thAy) hotI
hai [ki ] (meru samAn) meru parvatake barAbar (loh) lohekA golA
bhI (gali) gal (jAy) sakatA hai .
talavArakI dhArake samAn tIkShNa hote
hain . jab dukhI nArakI chhAyA
milanekI AshA lekar us vRukShake
nIche jAtA hai, tab us vRukShake patte
girakar usake sharIrako chIr dete
hain . un narakommen itanI garamI hotI
Page 13 of 192
PDF/HTML Page 37 of 216
single page version
bhI pighal
Na lahadi talappadeshan, vilIyade mayaNakhaNDan vA ..
Na lahadi talan padeshan, vilIyade lavaNakhaNDan vA ..
usI prakAr sumeru parvatake barAbar lohekA golA garma bilamen phen kA
jAye to vah bIchamen hI pighalane lagatA hai
ban jAtA hai,) usIprakAr sumeruke barAbar lohekA golA ThaNDe
bilamen phen kA jAye to bIchamen hI galane lagatA hai
bhUmi garma tathA nIche tIsarA bhAg ThaNDA hai
Page 14 of 192
PDF/HTML Page 38 of 216
single page version
chikanAhaT kam ho jAnese usakA skandh bikhar jAtA hai
TukaDe (karen) kar DAlate hain [aur ] (prachaNDa) atyanta (duShTa) krUr
(asur) asurakumAr jAtike dev [ek-dUsareke sAth ] (bhiDAvain)
laDAte hain; [tathA itanI ] (pyAs) pyAs [lagatI hai ki ]
(sindhunIr tain) samudra bhar pAnI pInese bhI (na jAy) shAnt na ho;
(to paN) tathApi (ek bUnd) ek bUnd bhI (na lahAy) nahIn
milatI .
ek-dUsareke sharIrake TukaDe-TukaDe kar DAlate hain; tathApi unake
Page 15 of 192
PDF/HTML Page 39 of 216
single page version
pahale, dUsare tathA tIsare narak tak jAkar vahAnkI tIvra yAtanAommen
paDe hue nArakiyonko apane avadhignAnake dvArA paraspar bair
batalAkar athavA krUratA aur kutUhalase Apasamen laDAte hain aur
svayam Anandit hote hain . un nArakI jIvonko itanI mahAn pyAs
lagatI hai ki mil jAye to pUre mahAsAgarakA jal bhI pI jAyen;
tathApi tRuShA shAnt na ho; kintu pIneke liye jalakI ek bUnd bhI
nahIn milatI
kar denese ek piNDarUp ban jAtA hai
Page 16 of 192
PDF/HTML Page 40 of 216
single page version
jAye; tathApi (bhUkh) kShudhA (na miTai) shAnt na ho, [parantu khAneke
lie ] (kaNA) ek dAnA bhI (na lahAy) nahIn milatA . (ye dukh)
aise dukh (bahu sAgar laun) anek sAgaropam kAl tak (sahai)
sahan karatA hai, (karam jogatain) kisI visheSh shubhakarmake yogase
(naragati) manuShyagati (lahai) prApta karatA hai .
tathApi kShudhA shAnt na ho; parantu vahAn khAneke lie ek dAnA bhI
nahIn milatA . un narakommen yah jIv aise apAr dukh dIrghakAl
(kamase kam das hajAr varSha aur adhikase adhik tetIs sAgaropam
kAl tak) bhogatA hai . phi ra kisI shubhakarmake udayase yah jIv
manuShyagati prApta karatA hai