✽ bhūmikā ✽
kavivar paṇḍit daulatarāmajī kr̥t ‘‘chahaḍhālā’’
jainasamājameṁ bhalībhān̐ti pracalit hai. anek bhāī-bahin usakā
nitya pāṭh karate haiṁ. jain pāṭhaśālāoṁkī yah ek pāṭhay pustak
hai. granthakārane saṁvat 1891kī vaiśākh śuklā 3, (akṣay-
tr̥tīyā)ke din is granthakī racanā pūrṇa kī thī. is granthameṁ
dharmakā svarūp saṁkṣepameṁ bhalībhān̐ti samajhāyā gayā hai; aur vah bhī
aisī saral subodh bhāṣāmeṁ ki bālakase lekar vr̥ddha tak sabhī
saralatāpūrvak samajh sakeṁ.
is granthameṁ chah ḍhāleṁ (chah prakaraṇ) haiṁ, unameṁ ānevāle
viṣayoṁkā varṇan yahān̐ saṁkṣepameṁ kiyā jātā hai —
jīvakī anādikālīn sāt bhūleṁ
is granthakī dūsarī ḍhālameṁ cār gatimeṁ paribhramaṇake
kāraṇarūp mithyādarśan-jñān-cāritrakā svarūp batāyā gayā hai.
isameṁ mithyādarśanake kāraṇarūp jīvakī anādise calī ā rahī
sāt bhūloṁkā svarūp diyā gayā hai; vah saṁkṣepameṁ nimnānusār hai –
(1) ‘‘śarīr hai so maiṁ hūn̐,’’ — aisā yah jīv anādi-kālase mān
rahā hai; isalie maiṁ śarīrake kārya kar sakatā hūn̐, śarīrakā
halan-calan mujhase hotā hai; śarīr (indriyoṁmeṁ)ke dvārā maiṁ
jānatā hūn̐, sukhako bhogatā hūn̐, śarīr nirog ho to mujhe lābh
ho – ityādi prakārase vah śarīrako apanā mānatā hai, yah
mahān bhram hai. vah jīvako ajīv mānatā hai; yah jīvatattvakī
bhūl hai.