(manan) karanA chAhiye aur sa.nshay1 viparyay2 tathA anadhyavasAy3
–samyagj~nAnake in tIn doSho.nko dUr karaneke liye AtmasvarUpako
jAnanA chAhiye; kyo.nki jisaprakAr samudrame.n DUbA huA amUlya ratna
punaH hAth nahI.n AtA; usIprakAr manuShya sharIr, uttam shrAvakakul
aur jinavachano.nkA shravaN Adi suyog bhI bIt jAneke bAd punaH-
punaH prApta nahI.n hote . isaliye yah apUrva avasar na ga.NvAkar
AtmasvarUpakI pahichAn (samyagj~nAnakI prApti) karake yah manuShya-
janma saphal karanA chAhiye .
samyagj~nAnakI mahimA aur kAraN
dhan samAj gaj bAj, rAj to kAj na Avai .
j~nAn Apako rUp bhaye, phi ra achal rahAvai ..
tAs j~nAnako kAran, sva-par vivek bakhAnau .
koTi upAy banAy bhavya, tAko ur Anau ..7..
anvayArtha : – (dhan) paisA, (samAj) parivAr, (gaj)
1. sa.nshay–viruddhAnekakoTisparshij~nAna.n sa.nshayaH = ‘‘isaprakAr hai athavA
isaprakAr ?’’–aisA jo paraspar viruddhatApUrvak do prakArarUp j~nAn,
use sa.nshay kahate hai.n .
2. viparyay–viparItaik koTinishchayo viparyayaH = vastusvarUpase
viruddhatA-pUrvak ‘‘yah aisA hI hai’’–isaprakAr ekarUp j~nAnakA
nAm viparyay hai . usake tIn bhed hai.n–kAraNaviparyay, svarUp-
viparyay tathA bhedAbhedaviparyay . (mokShamArgaprakAshak pR^i. 123)
3. anadhyavasAy–kimityAlochanamAtramanadhyavasAyaH = ‘kuCh hai’
–aisA nirNay rahit vichAr so anadhyavasAy hai .
chauthI DhAl ][ 103