( anantadharmAtmak ✽sarva dravya-guN-paryAyo.nko ) pratyek
samayame.n yathAsthit, paripUrNarUpase spaShTa aur ek sAth
jAnatA hai, use kevalaj~nAn kahate hai.n .
viparyay–viparIt j~nAn . jaise ki–sIpako chA.NdI jAnanA aur
chA.NdIko sIp jAnanA . athavA shubhAsravase vAstavame.n
Atmahit mAnanA; dehAdi paradravyako sva-rUp mAnanA,
apanese bhinna na mAnanA .
vrat– shubhakArya karanA aur ashubhakAryako Cho.DnA so vrat hai athavA
✽dravya, guN, paryAyo.nko kevalaj~nAnI bhagavAn jAnate hai.n; kintu unake
apekShit dharmo.nko nahI.n jAn sakate–aisA mAnanA so asatya hai aur
vah anantako athavA mAtra AtmAko hI jAnate hai.n; kintu sarvako
nahI.n jAnate hai.n — aisA mAnanA bhI nyAyase viruddha hai . (laghu jain
si. praveshikA prashna 87, pR^iShTha 26) kevalaj~nAnI bhagavAn
kShAyopashamik j~nAnavAle jIvo.nkI bhA.Nti avagrah, IhA, avAy aur
dhAraNArUp kramase nahI.n jAnate; kintu sarva dravya-kShetra-kAl-bhAv
ko yugapat (ekasAth) jAnate hai.n — isaprakAr unhe.n sab kuCh
pratyakSha vartatA hai . (pravachanasAr gAthA 21 kI TIkA– bhAvArtha .)
ati vistArase bas hoo, anivArit (rokA na jA sake aisA–
amaryAdit) jisakA vistAr hai — aise prakAshavAlA honese
kShAyikaj~nAn (kevalaj~nAn) avashyamev sarvadA, sarvatra, sarvathA,
sarvako jAnatA hai . (pravachanasAr gAthA 47 kI TIkA .)
TippaNI–shrutaj~nAn, avadhij~nAn, manaHparyayaj~nAn aur kevalaj~nAnase siddha
hotA hai ki pratyek dravyame.n nishchit aur kramabaddha paryAye.n hotI
hai.n — ulTI-sIdhI nahI.n hotI.n .
chauthI DhAl ][ 125