(ਮਨਨ) ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਔਰ ਸਂਸ਼ਯ੧ ਵਿਪਰ੍ਯਯ੨ ਤਥਾ ਅਨਧ੍ਯਵਸਾਯ੩
–ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਇਨ ਤੀਨ ਦੋਸ਼ੋਂਕੋ ਦੂਰ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਕੋ
ਜਾਨਨਾ ਚਾਹਿਯੇ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮੁਦ੍ਰਮੇਂ ਡੂਬਾ ਹੁਆ ਅਮੂਲ੍ਯ ਰਤ੍ਨ
ਪੁਨਃ ਹਾਥ ਨਹੀਂ ਆਤਾ; ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਸ਼ਰੀਰ, ਉਤ੍ਤਮ ਸ਼੍ਰਾਵਕਕੁਲ
ਔਰ ਜਿਨਵਚਨੋਂਕਾ ਸ਼੍ਰਵਣ ਆਦਿ ਸੁਯੋਗ ਭੀ ਬੀਤ ਜਾਨੇਕੇ ਬਾਦ ਪੁਨਃ-
ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ . ਇਸਲਿਯੇ ਯਹ ਅਪੂਰ੍ਵ ਅਵਸਰ ਨ ਗਁਵਾਕਰ
ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਕੀ ਪਹਿਚਾਨ (ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ) ਕਰਕੇ ਯਹ ਮਨੁਸ਼੍ਯ-
ਜਨ੍ਮ ਸਫਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ .
ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਕੀ ਮਹਿਮਾ ਔਰ ਕਾਰਣ
ਧਨ ਸਮਾਜ ਗਜ ਬਾਜ, ਰਾਜ ਤੋ ਕਾਜ ਨ ਆਵੈ .
ਜ੍ਞਾਨ ਆਪਕੋ ਰੂਪ ਭਯੇ, ਫਿ ਰ ਅਚਲ ਰਹਾਵੈ ..
ਤਾਸ ਜ੍ਞਾਨਕੋ ਕਾਰਨ, ਸ੍ਵ-ਪਰ ਵਿਵੇਕ ਬਖਾਨੌ .
ਕੋਟਿ ਉਪਾਯ ਬਨਾਯ ਭਵ੍ਯ, ਤਾਕੋ ਉਰ ਆਨੌ ..੭..
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : – (ਧਨ) ਪੈਸਾ, (ਸਮਾਜ) ਪਰਿਵਾਰ, (ਗਜ)
੧. ਸਂਸ਼ਯ–ਵਿਰੁਦ੍ਧਾਨੇਕਕੋਟਿਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਿਜ੍ਞਾਨਂ ਸਂਸ਼ਯਃ = ‘‘ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ ਅਥਵਾ
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ?’’–ਐਸਾ ਜੋ ਪਰਸ੍ਪਰ ਵਿਰੁਦ੍ਧਤਾਪੂਰ੍ਵਕ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਰੂਪ ਜ੍ਞਾਨ,
ਉਸੇ ਸਂਸ਼ਯ ਕਹਤੇ ਹੈਂ .
੨. ਵਿਪਰ੍ਯਯ–ਵਿਪਰੀਤੈਕ ਕੋਟਿਨਿਸ਼੍ਚਯੋ ਵਿਪਰ੍ਯਯਃ = ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਸੇ
ਵਿਰੁਦ੍ਧਤਾ-ਪੂਰ੍ਵਕ ‘‘ਯਹ ਐਸਾ ਹੀ ਹੈ’’–ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕਰੂਪ ਜ੍ਞਾਨਕਾ
ਨਾਮ ਵਿਪਰ੍ਯਯ ਹੈ . ਉਸਕੇ ਤੀਨ ਭੇਦ ਹੈਂ–ਕਾਰਣਵਿਪਰ੍ਯਯ, ਸ੍ਵਰੂਪ-
ਵਿਪਰ੍ਯਯ ਤਥਾ ਭੇਦਾਭੇਦਵਿਪਰ੍ਯਯ . (ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਪ੍ਰੁ. ੧੨੩)
੩. ਅਨਧ੍ਯਵਸਾਯ–ਕਿਮਿਤ੍ਯਾਲੋਚਨਮਾਤ੍ਰਮਨਧ੍ਯਵਸਾਯਃ = ‘ਕੁਛ ਹੈ’
–ਐਸਾ ਨਿਰ੍ਣਯ ਰਹਿਤ ਵਿਚਾਰ ਸੋ ਅਨਧ੍ਯਵਸਾਯ ਹੈ .
ਚੌਥੀ ਢਾਲ ][ ੧੦੩