2 ]
chiddavilAs
lakShaN sat chhe)’ em jinAgamamAn kahyun chhe. tyAn shiShya prashna1 kare chhe
ke he prabho! (1) ‘गुणसमुदायो द्रव्यं२ (arthAt guNono samudAy te dravya
chhe)’ evun shrI jinavachan chhe, mATe ek sattAmAtrane (dravyanun lakShaN
kahevAmAn) anant guNanI siddhi thatI nathI. (2) vaLI ‘guN samudAy (te
dravya chhe)’ em kahetAn ‘गुणपर्यायवद् द्रव्यं३ (arthAt guN – paryAyavALun dravya
chhe)’ evI siddhi thatI nathI ane (3) ‘द्रव्यत्वयोगाद् द्रव्यं (arthAt
dravyatvanA sambandhathI dravya chhe)’ evun paN jo dravyanun visheShaN (lakShaN)
karo to ame kahIe chhIe ke dravya svatasiddha chhe4 tethI te visheShaN
juThun Thare chhe, kemake tene AdhIn dravya nathI. [ – e rIte uparanAn koI
lakShaNo nirbAdh siddha thatAn nathI – evo shiShyano prashna chhe.]
tenun samAdhAn karIe chhIe he shiShya! vastumAn mukhya-gauN
vivakShAthI kathan karavAmAn Ave chhe; tyAn (1) jyAre ‘sattA’nI mukhyatA
karIne kahIe tyAre sattAne dravyanun lakShaN kahevAmAn Ave chhe. kemake sattA
‘chhe’ evA lakShaNavALI chhe, tethI ‘chhe’ evA lakShaNamAn ‘guNono samudAy’,
‘guN-paryAy’ ane ‘dravyatva e badhun AvI jAy chhe, mATe sattAne dravyanun
lakShaN kahevAmAn koI doSh ke virodh nathI. (2) ‘guNasamudAy’ kahetAn
temAn agurulaghu Avyo. agurulaghu guNamAn ShaT guN vRuddhi-hAni (rUp)
paryAy AvI gayo, tethI ‘guNasamudAy’mAn paryAyanI siddhi thaI; temAn ja
guNomAn dravyatva guN paN AvI gayo. mATe
‘गुणसमुदायो द्रव्यं (arthAt
guNono samudAy te dravya chhe)’ e paN vivakShAthI pramAN chhe. ‘गुणपर्यायवद्
द्रव्यं’ arthAt guNaparyAyavALun dravya chhe)’ em kahetAn temAn ‘sattA’ ane
‘sarva guNaparyAy’ AvI gayA, tethI ‘guNaparyAyavAn dravya’ e paN
1. juo panchAdhyAyI gA. 97.
2. panchAdhyAyI gA. 73.
3. tattvArtha sUtra 5 – 38, pravachanasAr gA. 95; panchAdhyAyI gA. 72.
4. panchAdhyAyI gA. 8.