[ 81
ek samayanān kāraṇ-kāryamān traṇ bhed
samay samay(nān) kāraṇ kāryadvārā ānandano vilās thāy chhe.
te kāraṇakārya pariṇāmathī chhe. pūrva pariṇām kāraṇ chhe te uttar
pariṇām(rūp) kāryane kare chhe. te ek ja kāraṇakāryamān traṇ bhed
sadhāy chhe, te kahīe chhīe. jem ṣhaṭguṇī vr̥uddhi – hāni ek samayamān
sadhāy tem ek vastunā pariṇāmamān bhed kalpanādvār vaḍe kāraṇakāryanā
traṇ bhed sādhīe chhīe. (te ā pramāṇe – ) dravya kāraṇakārya, guṇ
kāraṇakārya ane paryāy kāraṇakārya. pratham dravyanā kāraṇakārya kahīe
chhīeḥ —
dravyanā kāraṇakārya
(1) dravya pote ja potānā svabhāvathī potānun kāraṇ chhe ane
pote ja kāryarūp chhe; athavā,
(2) guṇ-paryāy te dravyanun kāraṇ chhe (ane dravya kārya chhe.)
1guṇ paryāyavān dravya āvun sūtranun vachan chhe;
(3) pūrva pariṇām yukta dravya kāraṇ chhe ane uttar pariṇām
yukta dravya kārya chhe; 2athavā
(4) ‘sat’ kāraṇ chhe ane dravya kārya chhe; athavā
(5)
‘द्रवत्वयोगात् द्रव्य’ (eṭale ke dravatvanā yogathī dravya chhe) –
dravatvaguṇ kāraṇ chhe ane dravya kārya chhe.
1. juo tattvārtha sūtra 5 – 38.
2. svāmī kārtikeyānuprekṣhā gā. 222; 230.