ek samayanā kāraṇ-kāryamān traṇ bhed[ 83
nay’nī vivakṣhāthī anya guṇanā kāraṇathī anya guṇanun kārya thāy chhe;
‘anyaguṇagrāhak-nirapekṣha, kevaḷ ‘nijaguṇagrāhakanay’nī vivakṣhāthī nij
guṇ pote ja nijanān kāraṇakāryane kare chhe.
dravya vinā guṇ hoy nahi, māṭe guṇakāryanun dravya kāraṇ chhe;
paryāy na hoy to guṇarūp koṇ pariṇame? māṭe paryāy kāraṇ chhe,
guṇ kārya chhe. e pramāṇe guṇakāraṇakāryanā anek bhed chhe.
have paryāyanā kāraṇakārya kahīe chhīeḥ —
paryāyanān kāraṇakārya
(1) dravya (tathā) guṇ te paryāyanun kāraṇ chhe ane paryāy kārya
chhe; kem ke dravya vinā paryāy hoy nahi, — jem samudra vinā taraṅg hotān
nathī tem ā pramāṇe paryāyano ādhār dravya chhe, dravyamānthī ja pariṇati
uṭhe chhe. (ālāpapaddhattimānnā paryāy adhikāramān) kahyun chhe ke –
अनाद्यनिधने द्रव्ये स्वपर्यायाः प्रतिक्षणं ।
उन्मज्जंति निमज्जंति जलकल्लोलवज्जले ।। pr̥u. 26.
(arthaḥ — jaḷamān jaḷanā kallolonī samān anādinidhan
dravyamān dravyanā nij paryāyo pratyek samayamān utpanna thāy chhe tathā
naṣhṭa thāy chhe.) ā pramāṇe paryāyanun kāraṇ dravya chhe.
(2) have guṇ te paryāyanun kāraṇ chhe e kahīe chhīeḥ —
guṇono samudāy dravya chhe; guṇ vinā dravya na hoy, ane dravya vinā
paryāy na hoy, – e rīte guṇ te paryāyanun kāraṇ chhe. – ek to ā
visheṣhaṇ ( – prakār) chhe. ane bījun guṇ vinā guṇapariṇati na hoy
māṭe guṇ, paryāyanun kāraṇ chhe. guṇ paryāy (rūpe) pariṇame chhe tyāre
guṇapariṇati (evun) nām pāme chhe, māṭe guṇ kāraṇ chhe ane paryāy
kārya chhe.