Page 113 of 370
PDF/HTML Page 141 of 398
single page version
kahe chhe, tyāre veshyādikane pariṇām vinā kevaḷ nāmādikathī ja taravun batāve chhe. kāī ṭhekāṇun
ja nathī.
paṇ e to viruddha chhe, kāraṇ ke pratham to ṭhākorajī paṇ sansārīvat viṣhayāsakta thaī rahyā
chhe, to jem rājādik chhe tevā ja ṭhākorajī thayā. vaḷī anyanī pāse sevā karāvavī thaī,
tyāre to ṭhākorajīne parādhīnapaṇun thayun. ane ā mokṣha pāmī tyān paṇ sevā karyān kare, to
jevī rājānī chākarī karavī, tevī ā paṇ chākarī ja thaī. to tyān parādhīnatā thatān sukh
kevī rīte hoy? tethī te paṇ banatun nathī.
vyākulatā rahī, tyāre te sukhī kem hoy? jem sansāramān nānā
chhe? jo rahe chhe to jyot vadhatī jashe; ane tethī jyotimān hīnādhikapaṇun thashe tathā jo viṇasī
jāy chhe to jyān potānī ja sattā nāsh thāy, evun kārya upādey kem mānīe? māṭe em
paṇ banatun nathī.
Page 114 of 370
PDF/HTML Page 142 of 398
single page version
e brahmamān maḷe chhe, tyāre tenun astitva rahe chhe ke nahi? jo rahe chhe to sarvagnane to tenun
astitva judun bhāse, eṭale sanyog thavāthī maḷyā bhale kaho, parantu paramārthathī maḷyā nathī. tathā
jo astitva nathī rahetun, to potāno ja abhāv thavo koṇ ichchhe? māṭe em paṇ banatun nathī.
karatān to jāṇapaṇun vadhe chhe chhatān rūḍun sādhan karatān jāṇapaṇāno abhāv thavo kem manāy?
lokamān paṇ gnānanī mahattāthī jaḍapaṇānī mahattā nathī. māṭe e paṇ banatun nathī.
avatār thayā māne chhe, tem ā pegambar thayā māne chhe. jem teo puṇya
ādine pūjya kahe chhe, tem ā suvar ādine kahe chhe. e badhān tiryañchādik ja chhe. jem
teo īshvaranī bhaktithī mukti thavī kahe chhe, tem ā khudānī bhakti kahe chhe. jem teo
koī ṭhekāṇe dayāne poṣhe chhe, tathā koī ṭhekāṇe hinsāne poṣhe chhe tem ā paṇ koī ṭhekāṇe
‘‘raham’’ (-dayā) karavī poṣhe chhe, tathā koī ṭhekāṇe ‘‘katal’’ karavī poṣhe chhe. jem teo koī
ṭhekāṇe tapashcharaṇ karavun poṣhe chhe, tyāre koī ṭhekāṇe viṣhayasevan poṣhe chhe. te ja pramāṇe ā
paṇ poṣhe chhe. tathā jem teo koī ṭhekāṇe māns, madirā ane shikār ādino niṣhedh kare
chhe tyāre koī ṭhekāṇe uttam puruṣho dvārā teno ja aṅgīkār karavo batāve chhe; tem ā paṇ
teno niṣhedh vā aṅgīkār karavo batāve chhe; e pramāṇe anek prakārathī temān samānatā chhe joke
nāmādik judān
Page 115 of 370
PDF/HTML Page 143 of 398
single page version
ichchhe te kāryo karatān koī dharma batāve to evā dharmamān koṇ na joḍāy? tethī e dharmonī
pravr̥utti visheṣh chhe.
karī svachchhandī thavānun prayojan darshāvyun, tem anya paṇ jāṇavun. vaḷī ā kāḷ to nikr̥uṣhṭa chhe,
tethī ā kāḷamān nikr̥uṣhṭadharmanī ja pravr̥utti visheṣh hoy chhe.
tathā tamoguṇavaḍe mūḍhatā thāy chhe ityādi lakṣhaṇ teo kahe chhe. e rūp avasthānun nām prakr̥iti
chhe tenāthī buddhi ūpaje chhe. tenun ja nām mahattva chhe. tenāthī ahaṅkār ūpaje chhe, ahaṅkārathī
soḷ mātrā thāy chhe, pāñch gnānaindriy thāy chhe
Page 116 of 370
PDF/HTML Page 144 of 398
single page version
chhe, enāthī bhinna nirguṇ kartā
chhe, paṇ buddhi nām to gnānanun chhe, koī gnānaguṇadhārī padārthamān ja e thatī dekhāy chhe, to
enāthī gnān thayun kem manāy? ahīn koī kahe ke
tenāthī ahaṅkār thayo kahyo. have par vastumān ‘‘hun karun chhun’’ evun mānavānun nām ahaṅkār chhe,
paṇ sākṣhībhūtapaṇe jāṇavāthī to ahaṅkār thato nathī, to te gnānavaḍe ūpajyo kem kahevāy?
jāṇavārūp bhāvaindriy chhe te gnānarūp chhe, tyān ahaṅkāranun shun prayojan chhe? shun ahaṅkār buddhirahit
koīne dekhāy chhe? to ahaṅkāravaḍe nīpajavān kem sambhave?
ahaṅkārathī tenun ūpajavun kevī rīte manāy?
jīvano pariṇām chhe, tethī e mūrtikaguṇ tenāthī nīpajyo kevī rīte mānīe?
chhīe, to rūpādikavaḍe agni ādi ūpajyā kevī rīte mānīe? kahevāmān paṇ guṇīmān guṇ
chhe. paṇ guṇathī guṇī nīpajyo kevī rīte manāy?
Page 117 of 370
PDF/HTML Page 145 of 398
single page version
vaḷī teo puruṣhane prakr̥itithī bhinna jāṇavānun nām mokṣhamārga kahe chhe; paṇ pratham to
nathī.
e pachīs tattvomān kahyo ja nathī, vaḷī puruṣhane ja prakr̥iti sanyog thatān jīvasañgnā thāy chhe, to
judā
mānīe? tathā jo judī chhe, to te paṇ ek vastu thaī, sarva kartavya tenun ṭharyun, puruṣhanun kāī
kartavya ja rahyun nahi, pachhī upadesh shā māṭe āpo chho?
vaḷī tyān pratyakṣha, anumān ane āgam traṇ pramāṇ kahe chhe, paṇ tenā satya
nishchay nathī. e matamān koī jaṭā dhāraṇ kare chhe, koī choṭī rākhe chhe, koī muṇḍit thāy chhe.
tathā koī kaththaī vastra pahere chhe. ityādik anek prakāranā veṣhadhārī tattvagnānanā āshrayavaḍe potāne
mahant kahevaḍāve chhe.
Page 118 of 370
PDF/HTML Page 146 of 398
single page version
thāy te prayojan chhe; jene vādī
thāy te tarka chhe. te pachhī pratītirūp jāṇavun thāy te nirṇay chhe, āchārya
chhe, chhaḷapūrvak vachan te chhal chhe, kharān dūṣhaṇ nathī evā dūṣhaṇābhās te jāti chhe, ane jenāthī
paravādīno nigrah thāy te nigrahasthān chhe.
paramārthakārya kevī rīte thāy? kām
chāturya chhe. tethī e tattva tattvabhūt nathī.
sādhavānān ja kāraṇo chhe. jem indriyādikathī jāṇavāne pratyakṣhādi pramāṇ kahe chhe vā sthāṇu
tattva shā māṭe kahyun? ātmā ādi tattva kahevān hatān.
Page 119 of 370
PDF/HTML Page 147 of 398
single page version
pratyakṣhādi pramāṇathī agochar chhe, tethī īshvarane kartā mānavo mithyā chhe.
anya tattvone paṇ mithyā prarūpe chhe.
chhe, tenāthī kāryarūp pr̥ithvī ādi thāy chhe te anitya chhe.’’ paṇ em kahevun pratyakṣhādikathī viruddha
chhe, kāraṇ ke
thatān joīe chhīe. tun kahīsh ke
pramāṇe mānīe, parantu kevaḷ kahevā mātrathī ja em ṭhare nahi. tethī ke
e anya ṭhekāṇe em sambhavatun ja nathī, tethī e mithyā chhe. vaḷī jyān padārtha aṭake nahi evun
je polāṇ, tene teo ākāsh kahe chhe, tathā kṣhaṇ
Page 120 of 370
PDF/HTML Page 148 of 398
single page version
māne chhe. vaḷī ātmā be prakāranā kahe chhe, paṇ tenun nirūpaṇ pahelān karyun chhe. man koī judo
padārtha nathī. bhāvaman to gnānarūp chhe ane te ātmānun svarūp chhe, tathā dravyaman paramāṇuono
piṇḍ chhe ane te sharīranun aṅg chhe. e pramāṇe e dravyo kalpit jāṇavān.
dveṣh, snigdha, gurutva ane dravyatva. have temān sparshādik guṇ to paramāṇuomān hoy chhe, parantu
pr̥ithvīne gandhavatī ja kahevī, tathā jaḷane shītasparshavān kahevun, ityādi mithyā chhe. kāraṇ ke
ke
chhe, kāī vastumān to nathī, paṇ anya padārthanī apekṣhāe anya padārthanā hīnādhikapaṇāne jāṇavā
māṭe potānā gnānamān saṅkhyādikanī kalpanāvaḍe vichār karīe chhīe. vaḷī buddhi ādi chhe te
ātmānun pariṇaman chhe. tyān ‘buddhi nām to gnānanun chhe. ane te ātmāno ja guṇ chhe, tathā
‘man’ nām chhe, paṇ tene to dravyomān kahyun ja hatun, to ahīn tene guṇ shā māṭe kahyo? vaḷī
sukhādik chhe, te ātmāmān kadāchit ja hoy chhe, tethī e guṇ ātmānā lakṣhaṇabhūt to nathī,
paṇ avyāptapaṇāthī lakṣhaṇābhās chhe. snigdhādi to pudgalaparamāṇumān hoy chhe, ane snigdha,
gurutva ityādi to sparshanaindriyavaḍe jāṇīe chhīe, tethī sparshanaguṇamān garbhit thayā, judān shā
māṭe kaho chho? vaḷī dravyatvaguṇ jaḷamān kahyā, paṇ em to agni ādimān paṇ ūrdhvagamanatva
ādi hoy chhe, to kān to e badhā kahevā hatā, agar to sāmānyamān garbhit kahevā hatā?
e pramāṇe e guṇo kahyā te paṇ kalpit chhe.
hotī nathī, cheṣhṭā to ghaṇā ja prakāranī thāy chhe. vaḷī emane judī tattvasañgnā kahī, paṇ kān
to judā padārtha hoy to tene judān tattva kahevān hatān, agar kān to kām
hoy to pāṣhāṇādikanī paṇ anek avasthāo thāy chhe, to tene paṇ kahyā karo, paṇ tethī kāī
sādhya nathī.
Page 121 of 370
PDF/HTML Page 149 of 398
single page version
bhedakalpanā apekṣhāe sambandh mānavāvaḍe potānā vichāromān ja thāy chhe, paṇ koī judā padārtho
to nathī. vaḷī ene jāṇavāthī kām
vastunā anant dharmo chhe, vā sambandh
tattva paṇ teo vr̥uthā ja kahe chhe.
te gnānanun chhe ane gnānanun adhikaraṇapaṇun e ātmānun lakṣhaṇ kahyun hatun. have gnānano abhāv
thatān, lakṣhaṇano abhāv thavāthī lakṣhyano paṇ abhāv thatān, ātmānī sthiti kevī rīte rahī?
tathā jo buddhi nām mananun chhe, to bhāvaman gnānarūp ja chhe, ane dravyaman sharīrarūp chhe. have
mokṣha thatān dravyamanano sambandh avashya chhūṭe chhe, eṭale jaḍ evā dravyamananun nām buddhi kevī rīte
hoy? vaḷī manavat ja indriyo paṇ jāṇavī. tathā jo viṣhayano abhāv thāy, vā sparshādik
viṣhayonun jāṇavun maṭe, to gnān konun nām ṭharāvasho? tathā e viṣhayano abhāv thashe, to lokano
paṇ abhāv thashe! vaḷī tyān sukhano abhāv kahyo; paṇ sukhanā ja arthe to upāy karīe chhīe
to teno jyān abhāv hoy, te upādey kevī rīte hoy? tathā ākuḷatāmay indriyajanit sukhano
tyān abhāv kaho to e satya chhe, kāraṇ ke
chhe, te satya chhe.
chhe, tenā āchārādibhedathī chār prakār chheḥ
granthothī jāṇavun joīe.
Page 122 of 370
PDF/HTML Page 150 of 398
single page version
pūrve darshāvyun chhe te vichāravun.
vinā pāñch ja pramāṇ māne chhe, paṇ tenun satyāsatyapaṇun jainashāstrothī jāṇavun.
bhāgavat chhe nām jemanun, temanā chār prakār chhe
lakṣhaṇ jenun, evā dharmanun sādhan karavun. jem kahe chhe ke
tenun shun kāraṇ? vedamān ja koī ṭhekāṇe kāī ane koī ṭhekāṇe kāī nirūpaṇ karyun, to tenī pramāṇatā
kevī rīte rahī? tathā jo matavāḷā ja evun nirūpaṇ kare chhe, tame paraspar jhaghaḍī, nirṇay karī,
ekane vedanā anusār tathā anyane vedathī viruddha ṭharāvo. amane to em bhāse chhe ke
Page 123 of 370
PDF/HTML Page 151 of 398
single page version
pūjavāthī svarga thāy, paṇ agnine manuṣhyathī uttam kem mānīe? e to pratyakṣhaviruddha chhe. e
svargadātā kevī rīte hoy? e ja pramāṇe anya vedavachan paṇ pramāṇaviruddha chhe. vaḷī vedamān
brahma kahyo chhe, to sarvagna kem mānatā nathī? ityādi prakārathī jaiminīyamat kalpit jāṇavo.
vignānādikane duḥkh kahyun te mithyā chhe, kāraṇ ke
eṭale ene kahevānun paṇ kāī prayojan nathī.
to e nāsh thato dekhāto nathī, to ame kevī rīte mānīe? kāraṇ ke
kem māne chhe? tun kahīsh ke
Page 124 of 370
PDF/HTML Page 152 of 398
single page version
to jeno ādhār ja kṣhaṇik chhe, te sanskāronī paramparā kevī rīte kahe chhe? vaḷī sarva kṣhaṇik
thayun tyāre pote paṇ kṣhaṇik thayo, to tun evī vāsanāne mārga kahe chhe, paṇ e mārganā phaḷane
pote to pāmato ja nathī, to pachhī e mārgamān shā māṭe pravarte chhe? vaḷī tārā matamān nirarthak
shāstra shā māṭe karyān? kāraṇ ke
gnānādik svarūpano abhāv thatān to potāno abhāv thāy, to teno upāy karavo hitakārī kem
hoy? hitāhitano vichār karavāvāḷun to gnān ja chhe, to potānā abhāvane gnānī hit kem
māne?
tenun nirūpaṇ shā māṭe karyun? kāraṇ ke
bauddhamatanā bhikṣhuk hoy chhe, paṇ kṣhaṇikane veṣh dhāravānun prayojan shun? parantu mahantatā māṭe kalpit
nirūpaṇ karavun vā veṣh dhāravun thāy chhe.
Page 125 of 370
PDF/HTML Page 153 of 398
single page version
dekhāy chhe, tethī jāṇīe chhīe ke
tyāre koīne vinā yatne paṇ rog maṭī jāy chhe
tun pavan kahe chhe, paṇ pavan to bhīnt ādivaḍe aṭake chhe, parantu ātmā to dāṭyo ke bandh
karyo chhatān paṇ aṭakato nathī, tethī tene pavan kem manāy?
vyantarādik thayo, eṭale pratyakṣha te judā
jem tenī sāthe varṇādik rahe chhe, tem chetanā paṇ rahe. vaḷī ahaṅkārabuddhi to chetanāne chhe.
have pr̥ithvīādirūp sharīr to ahīn ja rahyun, to vyantarādik paryāyamān pūrvaparyāyanun ahampaṇun mānatān
Page 126 of 370
PDF/HTML Page 154 of 398
single page version
jāṇavun konī sāthe gayun? jenī sāthe e jāṇavun gayun, te ja ātmā chhe.
upadesh āpyo? tun kahīsh ke
thāy chhe
viṣhayasevan māṭe āvī jūṭhī yukti batāve chhe.
prarūpak chhe. shrīsarvagnavītarāgadev dvārā bhāṣhit chhe, tenā shraddhānādi vaḍe ja jīvonun bhalun thāy chhe.
granthamān āgaḷ visheṣhatāthī lakhīshun, tyānthī jāṇavun.
Page 127 of 370
PDF/HTML Page 155 of 398
single page version
prayojan ja bhinnabhinna hoy chhe. te ahīn darshāvīe chhīeḥ
karī, kaṣhāyabhāvane ja poṣhe chhe. jem ke
chhaḷavaḍe koī ṭhekāṇe anya kaṣhāyanun poṣhaṇ kare chhe. jem gr̥uhakārya chhoḍī parameshvaranun bhajan karavun
ṭharāvyun, paṇ parameshvaranun svarūp sarāgī ṭharāvī, tenā āshraye potānā viṣhayakaṣhāyane poṣhaṇ kare
chhe.
ane prāchīnatā pragaṭ karatān nirūpaṇ karīshun.
र्नरागेषु जिनो विमुक्तललनासङ्गो न यत्मात्परः
शेषः कामविडंवितो हि विषयान् भोक्तुं न भोक्तुं क्षणः
parantu temān ek ja hitakārī chhe. arthāt vītarāgabhāv ja hitakārī chhe. jenā hovāthī tatkāḷ
jeo kāmanī viḍambaṇāthī na to viṣhayone sārī rīte bhogavī shake chhe ke
Page 128 of 370
PDF/HTML Page 156 of 398
single page version
chhe, evo jainamat ja iṣhṭa chhe, paṇ jemān sarāgabhāvanun prayojan pragaṭ karyun chhe evā anya
mato aniṣhṭa chhe; tene samān kem manāy?
teo sansāramān duḥkhī thāy, tethī karuṇābhāvavaḍe ahīn yathārtha nirūpaṇ karyun chhe. chhatān koī doṣh
vinā paṇ duḥkh pāme, virodh upajāve, to temān ame shun karīe? jem madirānī nindā karatān
kalāl duḥkh pāme, kushīlanī nindā karatān veshyādik duḥkh pāme tathā kharun
sarva jīvone chen thāy. vaḷī satya kahetān virodh upajāve, paṇ virodh to paraspar jhagaḍo
karatān thāy; paṇ ame laḍīe nahi, to teo potānī meḷe ja upashānt thaī jashe. amane
to amārā pariṇāmonun ja phaḷ thashe.
to vītarāgabhāv thatān ja mahantapaṇun dekhāy, paṇ je jīvo vītarāgī nathī, ane potānī
mahantatā ichchhe chhe, teo sarāgabhāv hovā chhatān, potānī mahantatā manāvavā māṭe kalpit yukti
vaḍe anyathā nirūpaṇ kare chhe. advaitabrahmādikanā nirūpaṇ vaḍe jīv
jo enun anyathāpaṇun bhāse to tattvashraddhānamān ruchivān thāy, ane teonī yuktivaḍe bhram
na thāy.
Page 129 of 370
PDF/HTML Page 157 of 398
single page version
कर्तार्हन् पुरुषो हरिश्च सविता बुद्धः शिवस्त्वं गुरुः
बौद्धा बुद्ध इति प्रमाणपटवः कर्त्तेति नैयायिकाः
सोऽयं वो विदधातु वांछितफलं त्रैलोक्यनाथ प्रभुः
jinadev samān mārā ātmāmān shānti sthāpan karavā ja ichchhun chhun.
kahīne, tathā mīmānsako karma kahīne upāsanā kare chhe, te trailokanāth prabhu tamārā manorathane saphaḷ
karo! (hanumān nāṭak maṅgaḷācharaṇ shlok
Page 130 of 370
PDF/HTML Page 158 of 398
single page version
mānīe. jem koī vyāpārī sāchān ratna batāve tathā koī jūṭhān ratna batāve, have tyān jūṭhā
ratnavāḷo to sarva ratnonun sarakhun mūlya levā māṭe badhāne samān kahe, paṇ sāchān ratnavāḷo
kevī rīte samān māne? tem jain sāchā devādikane prarūpe tathā anyamatī jūṭhā prarūpe, have
tyān anyamatī to potānā māhātmya māṭe sarvane samān kahe, paṇ jain kevī rīte em kahe?
pravr̥utti karī, em kahe chhe. te jem rāmakr̥iṣhṇādi avatāro anusār anyamat chhe, tem
r̥̄uṣhabhāvatār anusār jainamat chhe, em tamārā matavaḍe ja jainamat pramāṇ thayo.
Page 131 of 370
PDF/HTML Page 159 of 398
single page version
sahaj pūjya thayā.
jo sambodhan karavā kāḷe jainaveṣh banāvyo, to jain hitakārī ane prāchīn pratibhāse chhe. vaḷī
prabhāsapurāṇamān kahyun chhe keḥ
māne chhe, te pramāṇ ṭharyun.
pāme chhe.
Page 132 of 370
PDF/HTML Page 160 of 398
single page version
vaḷī nagarapurāṇamān kahyun chhe ke
chhe, to jainamat yuganī ādithī ja chhe, tathā pramāṇabhūt chhe, em kem na kahevun?
chhe, tathā chovīs tīrthone sthāpavāvāḷā chhe, te siddhonā sharaṇane hun prāpta thāun chhun.
jemanī jāti nagna rahe chhe, tathā jeo baḷayukta chhe.