jIvane kaShAyabhAv thatAn sharIranI cheShTA e kaShAyabhAv anusAr thaI jAy chhe. jem —
krodhAdik thatAn rakta netrAdi thaI jAy, hAsyAdik thatAn praphullit vadanAdik thaI jAy ane
puruShavedAdi thatAn lingakAThiNyAdi thaI jAy. have e sarvane ekarUp mAnI A em mAne chhe
ke – ‘‘e badhA kArya hun karun chhun.’’ sharIramAn shIt – uShNa, kShudhA – tRuShA ane rogAdi avasthAo
thAy chhe tenA nimittathI mohabhAvavaDe pote sukh – dukh mAne chhe. e badhAne ekarUp jANI
shItAdik vA sukh – dukh potAne ja thayAn em mAne chhe. vaLI sharIranA paramANuonun maLavun –
vikharAvun Adi thavAthI, athavA sharIranI avasthA palaTAvAthI vA sharIr skandhanA khanDAdik thavAthI
sthUl – kRushAdik, bAL – vRuddhAdik vA angahInAdhik thAy chhe ane te anusAr potAnA pradeshono
paN sankoch – vistAr thAy chhe. e badhAne ekarUp mAnI A jIv ‘‘hun sthUl chhun, hun kRush chhun,
hun bALak chhun, hun vRuddha chhun tathA mArAn amuk angono bhang thayo’’ ityAdi mAne chhe.
sharIranI apekShAe gati – kulAdik hoy chhe tene potAnA mAnI ‘‘hun manuShya chhun, hun tiryanch
chhun, hun kShatriy chhun tathA hun vaishya chhun’’ — ityAdirUp mAne chhe. sharIrano sanyog thavA ane
chhUTavAnI apekShAe janma – maraN hoy chhe tene potAnAn janma – maraN mAnI ‘‘hun Upajyo, hun
marIsh’’ em mAne chhe. vaLI sharIranI ja apekShAe anya vastuothI sambandh mAne chhe. jem
ke – jenAthI sharIr nIpajyun tene potAnAn mAtA – pitA mAne chhe, sharIrane ramADe tene potAnI
ramaNI mAne chhe, sharIr vaDe nIpajyAn tene potAnAn dIkarA – dIkarI mAne chhe, sharIrane je upakArak
chhe tene potAno mitra mAne chhe tathA sharIranun bUrun kare tene potAno shatru mAne chhe, – ityAdirUp
tenI mAnyatA hoy chhe. ghaNun shun kahIe? harakoI prakAr vaDe potAne ane sharIrane te ekarUp
ja mAne chhe. indriyAdikanAn nAm to ahIn kahyAn chhe, paN tene to kAI gamya nathI. mAtra achet
jevo banI paryAyamAn ja ahambuddhi dhAraN kare chhe, tenun shun kAraN chhe te ahIn kahIe chhIe.
A AtmAne anAdi kALathI indriyagnAn chhe, jethI amUrtik evo pote to potAne
bhAsato nathI, paN mUrtik evun sharIr ja bhAse chhe. ane tethI AtmA koI anyane AparUp
jANI temAn ahambuddhi avashya dhAraN kare, kAraN ke pote potAne parathI judo na bhAsyo eTale
tenA samudAyarUp paryAyamAn ja te ahambuddhi dhAraN kare chhe. vaLI potAne ane sharIrane nimitta –
naimittikasambandh ghaNo hovAthI (sharIrathI potAnI) bhinnatA bhAsatI nathI. have je vichAro vaDe
bhinnatA bhAsI shake em chhe e vichAro mithyAdarshananA jorathI thaI shakatA nathI tethI tene
paryAyamAn ja ahambuddhi hoy chhe. mithyAdarshanavaDe A jIv koI veLA bAhya sAmagrIno sanyog
thatAn tene paN potAnI mAne chhe. putra, strI, dhan, dhAnya, hAthI, ghoDA, makAn ane nokar –
chAkarAdi je potAnAthI pratyakSha bhinna chhe, sadAkAL potAne AdhIn nathI — em potAne jaNAy
topaN temAn mamakAr kare chhe. putrAdikamAn ‘‘A chhe te hun ja chhun.’’ evI paN koI veLA
bhramabuddhi thAy chhe. mithyAdarshanathI sharIrAdikanun svarUp paN anyathA ja bhAse chhe. anityane
chotho adhikAra mithyAdarshan – gnAn – chAritranun visheSh nirUpaN ][ 83