evA anek vichAro karatAn koI prakAre paN ek brahma sambhavato nathI, paN sarva padArtho
bhinna ja bhAse chhe.
have ahIn prativAdI kahe chhe ke – ‘‘sarva ek ja chhe, paN tamane bhram hovAthI te ek
bhAsato nathI. vaLI tame yuktio kahI paN brahmanun svarUp yuktigamya nathI, te to
vachanaagochar chhe. ek paN chhe, anek paN chhe, judo paN chhe tathA maLelo paN chhe. eno
mahimA ja koI evo chhe.’’ tene uttara —
uttara — tane tathA sarvane je pratyakSha bhAse chhe tene to tun bhram kahe chhe, tathA jo
tyAn yukti – anumAnAdik karIe to tyAn kahe chhe ke – ‘‘sAchun svarUp yuktigamya nathI, sAchun
svarUp to vachanaagochar chhe.’’ have vachan vinA nirNay paN kevI rIte thAy? tun kahe chhe ke,
ek paN chhe – anek paN chhe tathA bhinna paN chhe – maLelun paN chhe, parantu tenI apekShA to koI
darshAvato nathI, mAtra bhramit manuShyanI mAphak ‘Am paN chhe ane tem paN chhe’ em yadvAtadvA
bolI eno mahimA batAve (e shun nyAy chhe?) parantu jyAn nyAy na hoy tyAn mAtra mithyA
evun ja vAchALapaNun kare chhe to karo paN nyAy to jem satya chhe tem ja thashe.
✾ sRuShTikartRutvavAdanun nirAkaraN ✾
have te brahmane lokano kartA mAne chhe te sambandhI mithyApaNun darshAvIe chhIe –
pratham to em mAne chhe – brahmane evI ichchhA thaI ke – ‘‘एकोऽहं बहुस्याम’’ arthAt ‘‘hun
ek chhun to ghaNo thAun.’’
tyAn pUchhIe chhIe ke — je pUrva avasthAmAn dukhI hoy te ja anya avasthAne ichchhe.
brahme ekarUp avasthAthI bahurUp thavAnI ichchhA karI paN tene ekarUp avasthAmAn shun dukh
hatun? tyAre te kahe chhe ke – dukh to nahotun paN tene evun ja kutUhal Upajyun. tyAn ame kahIe
chhIe ke je pUrve thoDo sukhI hoy ane kutUhal karavAthI ghaNo sukhI thAy te ja evun kutUhal
karavun vichAre, paN ahIn brahma ek avasthAthI ghaNI avasthArUp thatAn ghaNon sukhI thavo kem
sambhave? vaLI je prathamathI ja sampUrNa sukhI hoy te anya avasthA shA mATe palaTe? prayojan
vinA to koI kaI paN kArya karatun nathI.
vaLI te pUrve paN sukhI hashe tathA ichchhAnusAr kArya thatAn paN sukhI thashe, parantu ichchhA
thaI te kALamAn to te dukhI hashe ne? tyAre te kahe ke – brahmane je kALamAn ichchhA thAy chhe
te ja kALamAn kArya banI jAy chhe tethI te dukhI thato nathI. tyAn kahIe chhIe ke – sthULakALanI
apekShAe to em mAno, parantu sUkShmakALanI apekShAe to ichchhA ane tenA kAryanun yugapat
hovun sambhavatun nathI. ichchhA to tyAre ja thAy ke jyAre kArya na hoy ane kArya thatAn ichchhA
100 ][ mokShamArgaprakAshak